Bảng tuần hoàn hóa học tốc hành (Phần 32)

Các kim loại quý

Các kim loại quý

Trong nhóm kim loại chuyển tiếp, có một nhóm nhỏ các nguyên tố có tính chất giống nhau. Các kim loại ‘quý’ không có hoạt tính – giống như các chất khí hiếm trơ ì của nhóm 18 – và chống ăn mòn. Không giống như cái gọi là ‘các kim loại cơ bản’, chúng không oxy hóa trong không khí ẩm. Các kim loại quý gồm ruthenium, rhodium, palladium, bạc, osmium, iridium, bạch kim và vàng. Gia đình này thỉnh thoảng được bổ sung thêm thủy ngân, rhenium và đồng.

Các nguyên tố này thuộc về các kim loại hiếm nhất và có tỉ trọng cao nhất. Do tính khan hiếm của chúng và khả năng chống ăn mòn, nên chúng có giá trị cao, và bao gồm những kim loại quý giá dùng làm đồ trang sức và của cải. Các kim loại quý cũng bao gồm cả các kim loại nhóm bạch kim có giá trị cao: ruthenium, rhonium, palladium, osmium, iridium và bạch kim. Các nguyên tố này có vô số ứng dụng và đặc biệt hữu ích với vai trò chất xúc tác trong các quá trình công nghiệp. Tính trơ ì của chúng khiến chúng là vật liệu được chọn cho thiết bị chân không cực cao.

Bạch kim

Đã từng bị xem là vàng ‘non’, ngày nay bạch kim là một biểu tượng của sự vĩnh hằng.

Các kim loại tiền đúc

Các kim loại tiền đúc

Các nguyên tố thuộc nhóm 11 – đồng, bạc và vàng – thường được xem là các kim loại tiền đúc. Đây là một nhóm được xác định bởi ý nghĩa văn hóa và lịch sử hơn là bởi các tính chất hóa học và vật lí. Để lưu hành trong vòng lưu thông tiền tệ trong 30 năm, vật liệu phải không hoạt tính, có thể dát mỏng (không giòn), và sử dụng bền lâu. Các kim loại là sự lựa chọn hiển nhiên.

Về mặt lịch sử, tiền tệ được đúc bằng những kim loại có giá trị cao. Mới đây hơn thì có một xu hướng chuyển sang các nguyên tố kém giá trị hơn để tránh các trục trặc gặp phải khi giá trị của một kim loại trong đồng tiền vượt quá giá trị danh nghĩa của nó. Tiền xu bằng ‘đồng’ không còn chứa hàm lượng cao đồng nữa – các đồng penny của Mĩ được làm bằng kẽm mạ đồng và đồng penny của Anh là thép mạ đồng. Bất chấp tên gọi của nó, ‘nickel’ của Mĩ chỉ chứa 25 phần trăm nickel – thế nhưng hợp kim đồng nickel này cũng đang ít dùng dần vì giá nickel tăng lên. Các kim loại có giá trị thực chất cao, ví dụ như vàng và bạc, ngày nay chủ yếu được dùng để lưu trữ giá trị trong các kho dự trữ chính thức hay các hầm dự trữ của ngân hàng tư nhân.

Các kim loại tiền đúc