Một trong những thú vui đơn giản là đêm ngồi ngoài trời ngắm sao và thưởng thức những màu sắc nhấp nháy mà các ngôi sao trình diễn trên bầu trời đêm.
Những sắc màu này cung cấp bằng chứng nhìn thấy trực tiếp cho biết nhiệt độ sao biến thiên như thế nào. Nhiều ngôi sao mùa hè – ví dụ như sao Vega lộng lẫy ngự trên đỉnh đầu bầu trời nửa đêm trong tuần này – có màu trắng-xanh, nhưng chúng ta cũng có thể tìm thấy những màu sắc khác nữa.
Bầu trời sao Thụy Điển, tháng 9/2012. Ảnh: P-M Heden / Clearskies.se / The World at Night
Cặp đôi lộng lẫy
Có lẽ ngôi sao đôi lộng lẫy nhất trên bầu trời đêm lúc này là sao Albireo trong chòm sao Cygnus (Thiên Nga), còn gọi là Chữ thập phương Bắc. Albireo đánh dấu cái mỏ của con thiên nga, hay chân của chữ thập.
Một kính thiên văn nhỏ hoặc một cặp ống nhòm được canh chuẩn sẽ phân tách Albireo thành hai đốm sáng lộng lẫy màu sắc tương phản nhau: đốm sáng hơn có màu cam-vàng, còn đốm kia có màu lam da trời, cả hai nằm rất sít nhau.
Nhà thiên văn học Garrett P. Serviss nói Albireo là “... đẹp vô đối, ngôi sao lớn là viên ngọc topaz lam biếc, còn ngôi sao nhỏ là viên sapphire sẫm màu.”
Các nhà thiên văn nghĩ Albireo là một cặp sao đôi, mặc dù họ chưa từng tìm thấy bằng chứng của bất kì chuyển động quỹ đạo nào giữa hai ngôi sao lộng lẫy này.
Khoảng cách chiếu giữa hai ngôi sao là hơn 400 tỉ dặm. Có ít nhất 55 mặt trời có thể sắp thẳng liền hàng trên đường nối giữa hai ngôi sao nổi tiếng trên.
Các tế bào hình que và hình nón
Màu sắc sao không dễ dàng nhìn thấy trong chốc lát do các tế bào cảm thụ màu sắc của mắt chúng ta – các tế bào hình nón của võng mạc – không nhạy lắm với ánh sáng yếu. Vào ban đêm, các tế bào hình que chiếm ưu thế, nhưng chúng nói chung là mù màu. Chỉ những ngôi sao sáng nhất mới có thể kích thích các tế bào hình nón, trừ khi có ống nhòm hay kính thiên văn được dùng để tăng độ sáng của ngôi sao.
Sự cảm nhận màu sắc được hỗ trợ thêm bởi sự sít nhau của một cặp sao tương phản như trong trường hợp Albireo.
Có một quy tắc thú vị về màu sắc của những ngôi sao đôi nhìn qua kính thiên văn. Nếu hai ngôi sao trong cặp đôi sáng ngang nhau thì chúng có cùng màu sắc. Nếu chúng không sáng ngang nhau, thì chúng có màu sắc khác nhau. Nếu ngôi sao sáng hơn có màu đỏ hơn trong hai sao, như trong trường hợp Albireo, thì nó là một sao kềnh; nếu nó xanh hơn thì nó thuộc về chuỗi sao chính cùng họ hàng với mặt trời.
Theo Joe Rao (Space.com)
