HẬU NHÂN LOÀI TRONG TƯƠNG LAI?
Những ủng hộ chủ nghĩa biến đổi nhân loài tin rằng khi chúng ta gặp gỡ nền văn minh tiên tiến trong không gian, họ sẽ tiến hóa đến mức sửa đổi cơ thể sinh học của họ, thích hợp được với sự khắc nghiệt của việc sống trên nhiều hành tinh khác nhau. Đối với góc nhìn từ những nhà chuyển đổi nhân loài – transhumanist, các nền văn minh tiên tiến trong không gian bên ngoài có nhiều khả năng đạt được một tương lai về mặt di truyền và công nghệ nâng cao. Vì vậy, nếu chúng ta gặp người ngoài hành tinh từ không gian, chúng ta không nên ngạc nhiên nếu họ là một phần sinh học và một phần số hóa không gian mạng.
Nhà vật lí Paul Davies tiến thêm một bước nữa: “Kết luận của tôi là một điều đáng hoảng hốt. Tôi nghĩ rất có thể - hay thực tế là không thể tránh khỏi - rằng trí thông minh sinh học chỉ là hiện tượng tạm thời, chỉ là một giai đoạn thoáng qua trong sự tiến hóa của trí thông minh trong vũ trụ. Nếu chúng ta gặp gỡ trí thông minh ngoài trái đất, tôi tin rằng nó có khả năng phi thường là hậu sinh học trong tự nhiên, một kết luận có các nhánh rõ ràng và ý nghĩa lớn đối với SETI [tìm kiếm trí thông minh ngoài trái đất]."
Và chuyên gia AI Rodney Brooks đã viết, "Dự đoán của tôi là vào năm 2100, chúng ta sẽ có những robot rất thông minh ở mọi nơi trong cuộc sống hàng ngày của mình. Nhưng chúng tôi sẽ không tách rời với chúng - đúng hơn, chúng ta sẽ trở thành một phần robot và kết nối với robot. "
Cuộc tranh luận về chủ nghĩa biến đổi nhân loài này thực sự không phải là một vấn đề mới nhưng quay trở lại thế kỷ trước, khi các định luật di truyền lần đầu tiên được hiểu. Một trong những người đầu tiên nói rõ ý tưởng là JB S Haldane, người mà, vào năm 1923, đã thuyết trình, sau này được xuất bản dưới dạng sách, mang tên "Daedalus, hay Khoa học tương lai," trong đó ông dự đoán rằng khoa học có thể sử dụng di truyền cải thiện tình trạng của loài người.
Nhiều ý tưởng của ông dường như thành nhạt nhẽo vào ngày nay, nhưng ông đã nhận thức được những tranh cãi mà chúng sẽ có thể tạo ra và thừa nhận rằng chúng có vẻ như "không đứng đắn và không tự nhiên" với người mà lần đầu tiên đọc về chúng, nhưng cuối cùng mọi người có thể chấp nhận chúng.
Cuối cùng, các nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa biến đổi nhân loài - transhumanism, rằng nhân loại không cần phải chịu đựng cuộc sống "khó chịu, tàn bạo và ngắn ngủi", khi khoa học có thể giảm đau khổ bằng cách hoàn thiện nhân loại, lần đầu tiên được Julian Huxley đặt ra vào năm 1957.
Có một số quan điểm khác nhau về những khía cạnh của chủ nghĩa biến đổi nhân loài chúng ta nên theo đuổi. Một số người tin rằng chúng ta nên tập trung vào các phương tiện cơ khí để nâng cao bản thân, như bộ xương ngoài, kính đặc biệt để cải thiện thị giác, ngân hàng bộ nhớ có thể được tải lên não và cấy ghép để tăng cường giác quan. Một số người tin rằng công nghệ di truyền nên được sử dụng để loại bỏ các gen gây chết người, một số tin rằng chúng nên được sử dụng để nâng cao khả năng tự nhiên của chúng ta, và một số tin rằng chúng nên được sử dụng để tăng cường sức mạnh trí tuệ của chúng ta. Thay vì phải mất nhiều thập kỷ để hoàn thiện một số đặc tính di truyền thông qua việc chọn lọc giống, như chúng ta đã làm với chó và ngựa, chúng ta có thể thực hiện bất cứ điều gì chúng ta muốn trong một thế hệ với kỹ thuật di truyền.
Tiến bộ trong công nghệ sinh học là quá nhanh đến nỗi các câu hỏi đạo đức đổ ra vô số. Và lịch sử sùng bái bẩn thỉu đối với siêu giống nòi - eugenics, bao gồm các thí nghiệm của Đức Quốc xã để tạo ra một dân tộc thượng đẳng, đã cho thấy một câu chuyện cảnh báo đến bất cứ ai quan tâm đến việc biến đổi con người. Và hiện tại, đã có thể lấy tế bào da từ một con chuột và sửa đổi chúng di truyền để chúng có thể trở thành tế bào trứng và tinh trùng, sau đó giao phối chúng để tạo ra một con chuột khỏe mạnh. Cuối cùng rồi thì, quá trình này có thể được áp dụng cho con người. Nó sẽ làm tăng số lượng các cặp vợ chồng vô sinh có thể sản xuất thành công những đứa trẻ khỏe mạnh, nhưng nó cũng có nghĩa là mọi người có thể lấy tế bào da của bạn mà không có sự cho phép của bạn và tạo ra những bản sao của bạn.
Các nhà phê bình cho rằng chỉ có người giàu và mạnh mới có thể hưởng lợi từ công nghệ này. Francis Fukuyama của Stanford đã cảnh báo rằng transhumanism là "một trong những ý tưởng nguy hiểm nhất thế giới", cho rằng nếu DNA của con cháu của chúng ta bị thay đổi, nó sẽ thay đổi hành vi của con người, tạo ra sự bất bình đẳng hơn, và do đó làm suy yếu dân chủ hay tự do. Tuy nhiên, lịch sử của công nghệ sẽ có thể chỉ ra rằng mặc dù những người giàu có sẽ có quyền truy cập sớm vào những phép lạ công nghệ này, chi phí cuối cùng sẽ giảm xuống đến mức mà ngay cả những người trung bình cũng có thể chi trả cho chính họ.
Các nhà phê bình khác cho rằng đây có thể là bước đầu tiên hướng tới việc chia rẽ nhân loại và rằng định nghĩa về nhân loại đang bị đe dọa. Có lẽ các nhánh khác nhau của nhân loại được điều chỉnh di truyền nâng cao, sẽ cư trú trong các phần khác nhau của hệ mặt trời và cuối cùng phân hóa thành các loài riêng biệt. Và người ta có thể tưởng tượng rằng sự cạnh tranh và thậm chí là chiến tranh có thể nổ ra giữa các nhánh khác nhau của loài người. Ngay cả khái niệm "homo sapiens – loài người thông minh hiện tại nơi trái đất, hay chính chúng ta, những người đang đọc các dòng này" có thể được đặt câu hỏi. Chúng ta sẽ giải quyết câu hỏi quan trọng này trong chương 13 khi chúng ta thảo luận về thế giới có lẽ có thể vẫn tồn tại khi ấy, ở hàng ngàn năm tới trong tương lai.
Trong "Brave New World" của Aldous Huxley, công nghệ sinh học được sử dụng để lai tạo một chủng tộc của những sinh vật cấp trên, được gọi là Alphas, những người được định hướng dẫn dắt xã hội từ khi sinh ra. Các phôi khác bị thiếu oxy, do đó chúng trở nên kém hơn về tâm trí và do đó được lai tạo để phục vụ cho Alphas. Ở dưới cùng của xã hội là Epsilons, những người được nuôi dưỡng để làm công việc thủ công. Xã hội này là một điều không tưởng được hoạch định sử dụng công nghệ để đáp ứng mọi nhu cầu của chúng ta, và mọi thứ dường như trật tự và yên bình. Tuy nhiên, toàn bộ xã hội được dựa trên sự áp bức và đau khổ cho những người nuôi sống ở dưới cùng.
Những người ủng hộ của chủ nghĩa biến đổi nhân loại – transhumanism thừa nhận rằng tất cả các kịch bản giả định này phải được xem xét một cách cẩn trọng và nghiêm túc, nhưng tại thời điểm này họ lập luận rằng những mối quan tâm này hoàn toàn là học thuật. Bất chấp một cơn tuyết lở trong nghiên cứu mới về công nghệ sinh học, phần lớn những bài nói chuyện về chủ đề này phải được đặt trong một bối cảnh lớn hơn. Những trẻ em được thiết kế thì chưa tồn tại, và các gen cho nhiều đặc điểm tính cách mà cha mẹ có thể muốn cho con cái của họ chưa được tìm thấy. Và chúng có thể không tồn tại bao giờ. Hiện tại, không hay chưa thấy/có một đặc tính hành vi của con người có thể được thay đổi bằng công nghệ sinh học. (Nhưng không ai dám chắc chắn cả.)
Nhiều người thì lại cho rằng nỗi sợ hãi của chủ nghĩa đa chủng tộc thì còn quá sớm để tạo ra sự hoảng loạn, vì công nghệ vẫn còn trong tương lai xa. Nhưng với tốc độ khám phá đang được thực hiện, cuối thế kỷ này, những sửa đổi di truyền có thể sẽ trở thành là có khả năng, vì vậy chúng ta phải đặt câu hỏi, Bao xa trong việc Chúng ta muốn sử dụng công nghệ này?
NGUYÊN LÝ THƯỢNG CỔ - CAVEMAN PRINCIPLE
Như tôi đã nói trong các cuốn sách trước, tôi tin rằng "thượng cổ hay nguyên tắc thượng cổ" hay những nguyên lý mà con người theo đó mà vận hành đời sống của họ từ thời còn trong hang động, sẽ tới và đóng vai trò chủ đạo và đặt ra một giới hạn tự nhiên về khoảng cách mà chúng ta sẽ muốn thay đổi chính mình. Tính cách cơ bản của chúng ta đã không thay đổi nhiều kể từ lần đầu tiên chúng ta nổi lên như con người hiện đại cách đây hai trăm nghìn năm trước. Mặc dù hôm nay chúng ta có vũ khí hạt nhân, hóa học và sinh học, những ham muốn cơ bản của chúng ta vẫn như cũ.
Và chúng ta muốn gì? (Harari thì đặt vấn đề trên chủ đề này là: Chúng ta muốn chúng ta muốn gì?) Khảo sát cho thấy rằng sau khi nhu cầu cơ bản của chúng ta được đáp ứng, chúng tôi đặt một giá trị cao trên ý kiến của những nhu cầu thuộc về sang trọng và quý phái. Chúng ta muốn trông khỏe đẹp, đặc biệt là ở trước mặt hay cảm nhận từ người khác giới. Chúng ta muốn sự ngưỡng mộ từ các vòng tròn xã hội hay bạn bè của chúng ta. Chúng ta có thể do dự trước khi thay đổi bản thân quá đáng kể, đặc biệt là nếu nó làm cho chúng ta nhìn khác với những người xung quanh chúng ta.
Do đó, có khả năng chúng ta sẽ chỉ áp dụng (một cách chính thức theo các thỏa thuận luật pháp) các cải tiến nếu chúng nâng cao vị thế của chúng ta trong xã hội. Vì vậy, mặc dù sẽ có áp lực tăng cường sức mạnh về mặt di truyền và điện tử hóa hay số hóa, đặc biệt nếu chúng ta đi vào không gian bên ngoài và sống trong các môi trường khác nhau, có thể có giới hạn là bao nhiêu trong việc biến đổi mà chúng ta mong muốn, và giới hạn đó sẽ giúp chúng ta cảm thấy cân bằng và còn cảm xúc. Khi Iron Man xuất hiện lần đầu trong truyện tranh, anh ta là một nhân vật khá ngượng ngùng, lúng túng. Áo giáp của anh ta màu vàng, tròn và xấu xí. Trong thực tế, anh ta trông giống như một vỏ sắt mạ kim loại biết đi bộ. Trẻ nhỏ không thể phân biệt ra anh ấy, do đó, các nhà tranh biếm họa sau đó đã quyết định biến đổi vẻ bề ngoài anh ta cách hoàn chỉnh. Áo giáp của anh trở nên đa sắc, bóng loáng, vừa vặn, ấn tượng chuyển đổi trong hình dáng chiến đấu thanh mảnh của Tony Stark. Kết quả là, sự nổi tiếng của nhân vật đã tăng lên đáng kể. Ngay cả siêu anh hùng cũng phải tuân theo nguyên tắc thượng cổ.
Ở thời kỳ vàng son của tiểu thuyết khoa học viễn tưởng, chúng thường miêu tả những người trong tương lai như khổng lồ trọc hói đầu và thân hình nhỏ bé. Các tiểu thuyết khác khiến chúng ta tiến hóa thành bộ não khổng lồ sống trong những thùng chất lỏng lớn. Nhưng ai muốn sống như vậy? Tôi nghĩ nguyên tắc thượng cổ sẽ ngăn cản chúng ta tiến hóa thành những sinh vật mà chúng ta thấy mình dường như bị lùi hóa xấu xí. Thay vào đó, chúng ta sẽ, trong mọi khả năng, muốn có khả năng tăng tuổi thọ, trí nhớ và trí thông minh của chúng ta mà không phải cải cách hình dạng cơ bản của con người. Ví dụ, khi chơi game trong không gian mạng, chúng ta thường có quyền tự do lựa chọn một avatar hoạt hình để thể hiện bản thân mình. Thông thường, chúng ta chọn hình đại diện khiến chúng ta hấp dẫn hoặc đầy cuốn hút theo một cách nào đó, thay vì trông kỳ cục xấu xí.
Cũng có thể là tất cả những kỳ quan công nghệ sẽ phản tác dụng và làm suy giảm chúng ta đến những đứa trẻ bất lực hướng đến cuộc sống vô nghĩa. Trong phim hoạt hình Disney WALL-E, con người sống trong phi thuyền nơi robot phục vụ cho mọi ý tưởng tưởng tượng. Robot làm tất cả việc mang vác từ nhẹ đến nặng nhọc nhất và chăm sóc mọi nhu cầu, để lại con người không có gì để làm nhưng theo đuổi những trò tiêu khiển ngớ ngẩn. Họ trở nên béo phì, hư hỏng và vô dụng và dành thời gian của họ với những công việc nhàn rỗi, vô nghĩa. Nhưng tôi lại nghĩ rằng có một tính cách "cơ bản" thứ đã hằn sâu vào trong bộ não của chúng ta. Ví dụ, nếu các loại thuốc được hợp pháp hóa, thì nhiều chuyên gia ước tính rằng có lẽ 5% số người sẽ bị nghiện. Nhưng 95% còn lại, nhìn thấy cách thuốc có thể hạn chế hoặc phá hủy cuộc sống của một người, sẽ tránh xa chúng, thích sống trong thế giới thực hơn là một thế giới bị biến đổi bởi các loại thuốc. Tương tự, một khi thực tế ảo được hoàn thiện, có lẽ một số người tương tự có thể thích sống trong không gian mạng hơn là trong thế giới thực, nhưng nó không có khả năng là một con số áp đảo.
Hãy nhớ rằng tổ tiên thượng cổ của chúng ta muốn trở nên hữu ích và giúp đỡ người khác. Nó được hằn sâu vào các thớ gen của bạn rồi.
Khi lần đầu tiên tôi đọc bộ Trilogy Foundation của Asimov khi còn là một đứa trẻ, tôi đã ngạc nhiên rằng con người năm mươi nghìn năm tới không thay đổi bản thân họ. Chắc chắn, tôi đã nghĩ, con người lúc đó sẽ có cơ thể hoàn toàn được nâng cấp, với đầu khổng lồ, cơ thể héo gầy và siêu năng lực giống như trong truyện tranh. Nhưng nhiều cảnh trong tiểu thuyết có thể đã diễn ra trên Trái đất ngày nay. Nhìn lại cuốn tiểu thuyết lịch sử đó, bây giờ tôi nhận ra rằng nguyên tắc thượng cổ có lẽ là cơ sở để vận hành công việc hay đời sống. Tôi tưởng tượng rằng trong tương lai, mọi người sẽ có nhữn tùy chọn trong việc đưa thiết bị, cấy ghép và các phụ kiện mang lại cho họ sức mạnh và khả năng nâng cao, nhưng sau đó họ sẽ tận dụng tối đa và tương tác bình thường trong xã hội. Hoặc nếu họ tự thay đổi vĩnh viễn, nó sẽ là một cách để tăng cường vị thế của họ trong xã hội.
AI QUYẾT ĐỊNH?
Khi Louise Brown, đứa con ống nghiệm đầu tiên trên thế giới, sinh năm 1978, công nghệ khiến đó khiến nó có thể bị tố cáo bởi nhiều giáo sĩ và nhà báo, những người tin rằng chúng ta đóng vai Đức Chúa Trời. Lúc này hôm nay, có hơn năm triệu trẻ em ống nghiệm trên thế giới; vợ/chồng hoặc bạn thân của bạn có thể là một trong số những người ấy.
Mọi người đã quyết định chấp nhận phương thức này, mặc dù có những lời chỉ trích mạnh mẽ.
Tương tự như vậy, khi chú Cừu Dolly lần đầu tiên được nhân bản vào năm 1996, nhiều nhà phê bình đã công khai tố cáo công nghệ này là vô đạo đức và thậm chí còn xúc phạm thần thánh. Tuy nhiên, nhân bản ngày nay phần lớn được chấp nhận. Tôi hỏi Robert Lanza, một người có thẩm quyền về công nghệ sinh học, khi nào thì việc nhân bản đầu tiên của con người có thể là có thể. Ông chỉ ra rằng không ai từng thành công nhân bản một linh trưởng, thứ sẽ kéo theo việc nhân bản một một con người. Nhưng ông ta nghĩ rằng nhân bản con người sẽ là có thể một ngày kia. Và nếu con người được nhân bản vô tính, có khả năng chỉ một phần nhỏ của loài người sẽ quyết định sao chép bản thân. (Có lẽ những người duy nhất sẽ nhân bản bản thân họ là những người giàu có không có người thừa kế, hoặc không có người thừa kế họ đặc biệt quan tâm. Họ có thể nhân bản bản thân và trao tài sản của họ cho chính mình như thể họ làm cho con cái.)
Một số người cũng đã lên án việc "trẻ em được thiết kế– designer children", những người bị cha mẹ mình điều chỉnh họ bằng biến đổi di truyền. Tuy nhiên, ngày nay, người ta thường tạo ra một số phôi thai rồi đưa vào các ống nghiệp (vitro ferilized embryos) và sau đó loại bỏ những phôi có đột biến gây tử vong (như bệnh Tay-Sachs). Như vậy trong một thế hệ, chúng ta có thể loại bỏ một cách đáng kể những đặc điểm gây chết người này từ bồn chứa gen.
Khi điện thoại được giới thiệu lần đầu tiên trong thế kỷ trước, có những chỉ trích lớn tiếng. Họ nói rằng thật chẳng tự nhiên khi nói chuyện với cái gì đó vô hình, những tiếng nói không hồn trong không khí, thay vì nói chuyện trực tiếp với mọi người, và chúng ta sẽ có thể dành quá nhiều thời gian cho điện thoại, thay vì nói chuyện với con cái và bạn bè hay những người thân cạnh của chúng ta. Các nhà phê bình, tất nhiên, đã đúng. Chúng ta dành quá nhiều thời gian để nói chuyện với những tiếng nói không rõ ràng trong không gian (ether). Chúng ta không nói chuyện với lũ trẻ đủ nhiều. Nhưng chúng ta yêu điện thoại, và đôi khi sử dụng nó để nói chuyện với trẻ em của chúng ta. Người ta, và nhiều hơn hẳn là các biên tập viên ồn ào trước đó, đã tự quyết định rằng họ muốn công nghệ mới này. Trong tương lai, như các hình thức công nghệ cấp tiến có thể nâng cấp nhân loại trở nên có sẵn, người ta sẽ quyết định cho chính mình bao nhiêu xa trong việc nắm lấy nó. Cách duy nhất trong việc các công nghệ gây tranh cãi này nên được giới thiệu, là sau khi có cuộc tranh luận dân chủ. (Hãy tưởng tượng, cho thời điểm này, một người nào đó từ thời điểm sống trong luật thanh trừng thời trung cổ - The Inquisition, đến thăm thế giới hiện đại của chúng ta. Họ vốn được cho là những phù thủy và bị thiêu sống hoặc tra tấn dã man như những kẻ dị giáo, anh ta có có thể lên án tất cả nền văn minh hiện đại ngày hôm nay như là điều báng bổ.) Những gì có vẻ phi đạo đức và thậm chí vô đạo đức ngày nay có vẻ khá bình thường và trần tục trong tương lai.
Trong mọi trường hợp, nếu chúng ta khám phá các hành tinh và các vì sao, chúng ta sẽ phải sửa đổi và nâng cấp bản thân để tồn tại trong hành trình. Và, vì có giới hạn về việc bao xa trong việc chúng ta có thể cải tạo hay chuyển đổi một hành tinh xa xôi, chúng ta sẽ cần phải điều chỉnh bản thân với các bầu khí quyển, nhiệt độ và trọng lực khác nhau. Vì vậy, cải tiến di truyền và máy móc sẽ là cần thiết.
Nhưng cho đến nay, chúng ta chỉ thảo luận về khả năng nâng cấp nhân loại. Điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta khám phá không gian bên ngoài và gặp phải các dạng sống thông minh hoàn toàn khác với chúng ta? Hơn nữa, điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta gặp những nền văn minh hàng triệu năm đi trước chúng ta trong công nghệ?
Và nếu chúng ta không gặp phải nền văn minh tiên tiến trong không gian bên ngoài, làm thế nào chúng ta có thể trở thành một người gọi là chính mình? Mặc dù không thể dự đoán về văn hóa, chính trị và xã hội của một nền văn minh tiên tiến, có một điều mà nền văn minh xa lạ cũng sẽ phải tuân theo, và đó là các định luật vật lý. Vậy vật lý cho chúng ta biết gì về những nền văn minh tiên tiến như vậy?
Ban đầu, bạn là đất sét. Từ khoáng chất, bạn trở thành rau. Từ rau, bạn trở thành động vật, và từ đó trở thành động vật, con người ... Rồi bạn phải trải qua một trăm thế giới khác nhau. Có hàng nghìn hình trạng của tâm trí.
-- RUMI
Nếu bạn đe doạ kéo dài bạo lực của mình, Trái đất này của bạn sẽ bị suy giảm xuống một cục đất cháy dang dở. Sự lựa chọn của bạn rất đơn giản: Tham gia với chúng tôi và sống trong hòa bình hoặc theo đuổi con đường hiện tại của bạn và phải đối mặt với sự hủy diệt. Chúng tôi sẽ chờ đợi câu trả lời của bạn. Quyết định thuộc về bạn.
-- KLAATU, Alien from "The day the Earth stood still.”
TƯƠNG LAI NHÂN LOẠI - MICHIO KAKU
Bản dịch của ĐỖ BÁ HUY
Phần tiếp theo >>
