Meitnerium
Bạn thích điều nào hơn – giành Giải thưởng Nobel hay có một nguyên tố mang tên bạn? Đây là câu hỏi khó cân nhắc đối với người nào yêu thích bảng tuần hoàn, nhưng trong trường hợp Lise Meitner thì câu hỏi này đặc biệt thích hợp. Vừa đồng khám phá protactinium với Otto Hahn, nhà vật lí Áo này vừa có vai trò trọng yếu trong việc khám phá sự phân hạch hạt nhân vào năm 1938. Tuy nhiên, vào năm 1944, ủy ban Nobel trao giải thưởng hóa học cho công trình này cho một mình Hahn – một trường hợp cho thấy rành rành những thành tựu của phụ nữ trong khoa học bị xem nhẹ.
Khi nguyên tố 109 được tổng hợp ở Đức vào năm 1982, đội khoa học tại GSI đã chọn tên tôn vinh Meitner. Đề xuất của họ được thông qua ngay – một trong số ít nguyên tố hậu actinoid không dính tranh cãi về việc đặt tên. Meitnerium được tạo ra bằng cách bắn các hạt nhân sắt vào bia bismuth. Kết quả sau hàng tỉ va chạm là một nguyên tử Mt-266, với chu kì bán rã 1,7 mili giây. Trong khi đó, đồng vị bền nhất của Meitnerium, Mt-278, có chu kì bán rã 7,6 giây.
Darmstadtium
Tên của nguyên tố 110 gắn liền với thành phố gần viện nghiên cứu hạt nhân GSI ở Đức (mặc dù các cơ sở nghiên cứu như thế không nên đặt gần các trung tâm dân cư lớn, nhưng GSI thật sự tọa lạc ở ngoại ô Wixhausen). Bởi thế, sau khi được xác nhận, có một câu đùa nói rằng nguyên tố hậu actinoid mới ấy lẽ ra nên gọi là wixhausium.
Các nhà nghiên cứu đã tạo ra nguyên tố phóng xạ này bằng cách bắn phá các ion nickel vào bia chì. Darmstadtium là một nguyên tố phù du: khi nó được tạo ra lần đầu tiên bằng phương pháp nhân tạo, một nguyên tử của nó thoắt hiện thoắt biến mất trong 179 micro giây – vừa đủ thời gian để ghi nhận sự tồn tại của nó. Darmstadtium-281 là đồng vị sống lâu nhất, với chu kì bán rã 11 giây. Hóa học của darmstadtium chưa được xác nhận thực nghiệm, nhưng người ta cho rằng nó là một kim loại quý. Các nguyên tố từ 104 đến 112 tạo thành dãy thứ 4 của các kim loại chuyển tiếp. Nằm dưới cùng của nhóm 10, darmstadtium phải hành xử giống với nickel, palladium và platinum.
Bảng tuần hoàn hóa học tốc hành
Dan Green | Bản dịch của Thuvienvatly.com
