Bảng tuần hoàn hóa học tốc hành (Phần 89)

Americium

Giống plutonium đứng trước nó, americium được điều chế bởi Glenn T. Seaborg và một nhóm nhà khoa học Berkeley làm việc tại Đại học Chicago là một phần của Dự án Manhattan tối mật. Hiển nhiên, một số plutonium-239 bắt giữ hai neutron tạo thành Pu-241, hạt nhân này sau đó phát ra một hạt beta và biến đổi thành Am-241. Americium được tách ra vào năm 1944, nhưng bí mật thời chiến không cho phép Seaborg công bố – cuối cùng, ông để lọt tin tức ấy vào năm 1945 trên một chương trình radio dành cho trẻ em.

Am-241, đồng vị phổ biến nhất, là một chất phát xạ hạt alpha mạnh hơn cả radium và được dùng trong các detector dò khói. Các hạt tích điện phát ra từ một chấm nhỏ americium cho phép dòng điện chạy qua khe trống không khí nhưng, nếu có khói xen lẫn vào, thì các hạt alpha bị chặn và dòng điện giảm làm phát chuông cảnh báo. Americium là actinoid duy nhất được sử dụng rộng rãi, nhưng may thay, các nhà chế tạo bom xỏ lá sẽ phải cần đến 180 tỉ detector khói mới thu thập đủ vật liệu có khả năng phân hạch cho khối lượng tới hạn nổ.

Americium

Curium

Hai nguyên tố hậu uranium đầu tiên được tổng hợp bằng cách bắn phá các nguyên tố nặng bằng neutron chậm. Tuy nhiên, hiệu lực của việc bắn phá neutron suy thoái nhanh sau americium. Neutron sẽ không cắt được nó và thay vậy, Glenn T. Seaborg và nhóm của ông đã tạo ra curium vào năm 1944 bằng cách bắn phá plutonium bằng các hạt alpha nặng hơn.

Curium được đặt tên để tôn vinh Pierre và Marie Curie, đôi vợ chồng đã khám phá các nguyên tố phóng xạ đầu tiên, và tuân theo các tiền lệ hóa học được xác lập bởi nguyên tố block-f tương ứng của nó, gadolinium. Giống như mọi actinoid, curium là một kim loại tỉ trọng cao, màu trắng bạc, và là vật liệu khởi đầu để tổng hợp các nguyên tố hậu uranium nặng hơn. Đa số actinoid có độc tính cao: vì không nguyên tố nào từng xuất hiện trong quãng thời gian sự sống tiến hóa trên Trái Đất, nên chúng chẳng giữ vai trò gì trong hóa học cơ thể. Curium còn nằm trong số các nguyên tố phóng xạ mạnh nhất có thể tách riêng ra – mạnh đến mức nó phát sáng màu hồng. Những miếng curium nhỏ xíu được dùng làm nguồn phát tia alpha trong các thiết bị trên phi thuyền Mars Rovers và phi thuyền hạ cánh sao chổi Philae.

Curium