Promethium
Trong thần thoại Hi Lạp, Prometheus là Titan, vị thần đã đánh cắp lửa từ Đỉnh Olympus và mang đến cho loài người. Vì thế ông phải chịu một hình phạt kì dị và vô cùng thảm khốc là bị lũ kền kền móc rỉa gan ruột mỗi ngày, đến đêm thì lành lại. Không có quả báo nào giáng lên những người khám phá của nguyên tố 61, promethium – Chien Shiung Wu, Emilio Segrè và Hans Bethe.
Là một trong hai nguyên tố duy nhất dưới số nguyên tử 83 không có đồng vị bền, promethium là lanthanoid cuối cùng được khám phá. Nó được tổng hợp tại Phòng thí nghiệm Quốc gia Oak Ridge, Hoa Kì, vào năm 1942, lấp đầy khoảng trống cuối cùng còn lại trong bảng tuần hoàn. Promethium không có mặt tự nhiên trên Trái Đất, nhưng ở xa 370 năm ánh sáng trong không gian có một ngôi sao gây hiếu kì tên gọi là Sao Przybylski phóng thích promethium, technetium và nhiều nguyên tố nặng khác. Pm-147 không phải đồng vị bền nhất của promethium, nhưng nó có nhiều ứng dụng nhất. Chất phát xạ beta này được dùng làm nhiên liệu trong các máy phát nhiệt điện phóng xạ (RTG) cấp nguồn cho phi thuyền vũ trụ, và còn dùng để điều chỉnh bề dày của các vật liệu tấm công nghiệp.
Samarium
Không có nhiều nguyên tố hóa học mang tên người, và các nguyên tố đó chủ yếu mang tên của các nhà khoa học danh tiếng. Tuy nhiên, samarium thì khác, nó mang tên của một sĩ quan quân đội tầm trung. Nguyên tố được khám phá vào năm 1879 bởi Paul-Émile Lecoq de Boisbaudran trong khoáng chất samarskite, đặt theo tên viên sĩ quan khai mỏ người Nga, Đại tá Vasili Samarsky-Bykhovets. Bởi thế, viên đại tá này trở thành người đầu tiên có một nguyên tố mang tên ông.
Sau europium và ytterbium, samarium là lanthanoid hoạt tính nhất. Mặc dù được phân loại là kim loại đất hiếm, nhưng nó không hề hiếm – trong lớp vỏ Trái Đất samarium còn dồi dào hơn cả thiếc. Nam châm samarium-cobalt là các nam châm đất hiếm đầu tiên: ngày nay chúng bị vượt mặt bởi các nam châm neodymium nhẹ hơn và mạnh hơn, tuy vậy, chúng vẫn có nhiều ứng dụng như làm các mảnh cực trong ghita điện. Nhiều hợp chất samarium là chất xúc tác quan trọng cho các phản ứng trong ngành công nghiệp plastic và hóa dầu.
Bảng tuần hoàn hóa học tốc hành
Dan Green
Bản dịch của Thuvienvatly.com
