Phosphorus
Được khám phá vào năm 1669 bởi Hennig Brand, phi kim này là nguyên tố đầu tiên được điều chế bằng phương tiện hóa học. Lúc ấy Brand thu được dạng thù hình dễ biến đổi nhất của nguyên tố này – phosphorus trắng, nó tự bốc cháy khi tiếp xúc với không khí – vì thế mà nó sớm được đặt tên theo tiếng Hi Lạp nghĩa là “mang đến ánh sáng”.
Những quẹt diêm xưa nhất – gọi là ‘lucifer’ – có đầu phosphorus trắng, nhưng công nhân trong xưởng bắt đầu chết vì chịu các tác dụng độc hại của nó. Quẹt diêm tiện dụng ngày nay sử dụng một thù hình ít độc hơn – phosphorus đỏ. Phosphorus nguyên chất gây chết người, nhưng ion phosphate (PO43–) có khắp nơi trong cơ thể người và thiết yếu cho sự sống. Dưới dạng một hợp chất ion với calcium, phosphate tạo nên thành phần khoáng chất cứng của xương và răng, chiếm phần lớn trong 750 gam (26,5 oz) phosphorus của cơ thể. Tuy nhiên, các phân tử đường phosphate còn tạo nên các ‘ray trượt’ của phân tử như cái thang ADN, và phosphate truyền giữa các phân tử trong các tế bào cấp sinh lực cho hệ thống năng lượng chính của cơ thể.
Lưu huỳnh
Với hơn 30 dạng chất rắn, lưu huỳnh là nhà vô địch về số lượng thù hình của bảng tuần hoàn. Ở dạng tự nhiên của nó, nó bám đầy miệng các lỗ phun khí núi lửa dưới dạng những tinh thể màu vàng bệnh hoạn. Mùi hăng của khí sulfurous thoát ra từ những lỗ phun này cực kì gây khó chịu, vì thế chẳng có gì bất ngờ khi mà lưu huỳnh lâu nay bị người ta cho là gắn liền với địa ngục, và trong Kinh Thánh cũng nhắc tới ‘brimstone’ (lưu huỳnh) địa ngục.
Tuy nhiên, bất chấp những hàm nghĩa này, lưu huỳnh tương đối lành tính. Nó là một nguyên tố thiết yếu cho sự sống, được động vật sử dụng trong sự tổng hợp protein, và tập trung trong trứng chim – mùi ‘trứng thối’ nhức nhối là hydrogen disulfide. ‘Lưu hóa’ cao su, bằng cách thêm lưu huỳnh vào, làm cho nó dẻo và bền hơn – một quá trình cho phép sản xuất lốp cao su và ống lèn trong. Đồng thời, lưu huỳnh dioxide là tiền thân của acid sulfuric, hóa chất công nghiệp quan trọng nhất thế giới. Tuy nhiên, nó cũng gây ra mưa acid và, do sự phát thải ngoài ý muốn từ việc đốt các nhiên liệu hóa thạch, ngày nay nó là một chất ô nhiễm công nghiệp chính.
Bảng tuần hoàn hóa học tốc hành | Dan Green
Bản dịch của Thuvienvatly.com
