Ảnh minh họa từng đĩa vô tuyến hợp thành SKA. (ẢnhL SKA)
Chiếc kính thiên văn vô tuyến lớn nhất từng xây dựng trên mặt đất sẽ chật vật lắng nghe các nền văn minh ngoài địa cầu giống như nền văn minh của chúng ta, theo hai nhà nghiên cứu hiện đang sống và làm việc ở Anh. Các tính toán của họ đề xuất rằng khi Ma trận Km Vuông (SKA) bắt đầu hoạt động vào năm 2022, nó sẽ khó phân biệt các tín hiệu vô tuyến phát đi từ những nền văn minh ngoài trái đất với công nghệ kiểu trái đất. Kết quả là một bằng chứng thêm nữa cho thấy các nhà khoa học phải chọn một phương pháp đa ngành để săn tìm sự sống thông minh không chỉ dựa việc dò tìm các tín hiệu vô tuyến.
Chương trình Tìm kiếm Trí thông minh Ngoài địa cầu (SETI) đã và đang kiên nhẫn lắng nghe các thiên hà có khả năng có các tín hiệu của nền văn minh ngoài hành tinh trong hơn 50 năm qua, nhưng cho đến nay không có sự thành công nào. Là một trong nhiều mục tiêu khoa học của nó, SKA sẽ tham gia nghiên cứu trên vào năm 2022, hi vọng trả lời được câu hỏi lâu nay rằng thật ra có phải nền văn minh của chúng ta là độc nhất vô nhị hay không.
Tuy nhiên, nghiên cứu thực hiện bởi Duncan Forgan, tại Đại học Edinburgh, và Bob Nichol, tại Đại học Portsmouth, cho rằng cơ hội tìm thấy các nền văn minh kiểu loài người của nó là mong manh: chỉ một phần mười triệu.
Họ đã xây dựng một mô hình máy tính giả lập Dải Ngân hà để xem nó có thể dung dưỡng bao nhiêu nền văn minh. “Chúng tôi muốn đưa ra một đánh giá có sức mạnh trong chừng mực chúng tôi có thể làm đối với sử dụng các kính thiên văn vô tuyến mới nhất cho mục đích SETI”, Forgan nói. Hai nhà nghiên cứu đã đưa vào mô hình trên những dữ liệu mới nhất về sự tiến hóa sao, sự hình thành hệ hành tinh và các vùng ở được – khu vực xung quanh một ngôi sao đủ ấm cho một hành tinh có nước lỏng trên bề mặt của nó – và nhiều dữ kiện khác.
Để tính toán kịch bản trường hợp tốt nhất cho SKA thành công, họ đã lạc quan giả sử rằng nếu một hành tinh kiểu trái đất nằm trong vùng ở được thì nó sẽ luôn luôn cho sự sống thông minh tiến hóa trên đó. Từ đây, họ có thể tính số thiên hà có sự sống thông minh bằng cách gán cho các ngôi sao những tính chất ngẫu nhiên từ một phân bố thống kê. Chạy mô hình đã 30 lần, họ tìm thấy thiên hà trung bình sẽ chứa khoảng 10.000 nền văn minh thông minh.
“Giờ chúng ta đã có bộ dữ liệu của các nền văn minh thiên hà theo thời gian và không gian”, Forgan nói. “Nhưng có các yếu tố có thể ngăn cản [chúng ta] lắng nghe một nền văn minh” nền văn minh đó có thể đã tự diệt hoặc đã bị tận diệt bởi một vụ va chạm tiểu hành tinh. Tuy nhiên, có khả năng hơn là sự tiến bộ công nghệ có thể khiến chúng khó phát hiện ra hơn”.
Trên Trái đất, chúng ta đã và đang làm rò rỉ các tín hiệu vô tuyến vào trong không gian vũ trụ trong gần một thế kỉ qua và bất kì nền văn minh láng giềng nào có thể đã nghe trộm các tín hiệu của chúng ta. Thật vậy, SKA có thể phát hiện ra chúng ta nếu nó được đặt ở đâu đó cách xa chúng ta đến 100 parsec – hay 326 năm ánh sáng. Tuy nhiên, vì công nghệ của chúng ta đang cải tiến, và công suất cần thiết để phát ra các tín hiệu như vậy đang giảm đi, nên chúng ta đang chuyển từ một hành tinh “vô tuyến ầm ĩ” thành một hành tinh “vô tuyến lặng lẽ”.
Với những yếu tố này trong đầu, Forgan và Nichol đã kết hợp các kết quả dân cư thiên hà của họ với các ràng buộc về sự tuyệt chủng hàng loạt, dựa trên bản ghi hóa thạch của Trái đất, và quan điểm cho rằng một nền văn minh chỉ là “vô tuyến ầm ĩ” trong 100 năm đầu tiên của nó. Họ tìm thấy cơ hội của sự truyền thông vô tuyến giữa chúng ta và một nền văn minh kiểu Trái đất hay một nền văn minh đoản thọ nào đó, trong giới hạn độ nhạy 100 parsec của SKA, là một phần mười triệu.
Tuy nhiên, kết quả này chỉ dựa trên các nền văn minh có công nghệ tương tự như của chúng ta; nó không loại trừ các tín hiệu ngang dọc phát đi từ một nền văn minh phát triển cao hơn. “Đây chỉ là một phần nhỏ của SETI. Các tìm kiếm SETI khác hoạt động trên giả thuyết rằng chúng đang tìm kiếm những nền văn minh đã tồn tại lâu dài và phát đi, vì những mục đích riêng của họ, bức xạ có phần mạnh hơn”, Alan Penny, một nhà nghiên cứu tại Đại học St Andrews nhấn mạnh.
- Nguyễn Vi Na (theo physicsworld.com)
