MỘT VIÊN THUỐC THÔNG MINH
Cuối cùng, một mục tiêu của nghiên cứu này là tạo ra một "viên thuốc thông minh" có thể tăng cường sự tập trung, cải thiện trí nhớ và có thể làm tăng trí thông minh của chúng ta. Các công ty dược phẩm đã thử nghiệm với một số loại thuốc, chẳng hạn như MEM 1003 và MEM 1414, dường như giúp tăng cường chức năng tinh thần.
Các nhà khoa học đã tìm thấy rằng trong các nghiên cứu trên động vật, những ký ức dài hạn được thực hiện nhờ sự tương tác của các enzyme và gen. Việc học diễn ra khi một số đường thần kinh nhất định được củng cố khi các gen cụ thể được kích hoạt, chẳng hạn như gen CREB, từ đó phát ra một loại protein tương ứng. Về cơ bản, càng nhiều protein CREB lưu thông trong não, những ký ức dài hạn càng nhanh được hình thành. Điều này đã được xác minh trong các nghiên cứu về động vật biển thân mềm, ruồi giấm và chuột. Thuộc tính quan trọng của MEM 1414 là nó tăng tốc độ sản xuất protein CREB. Trong các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm, những động vật già được đưa vào MEM 1414 có thể hình thành những ký ức dài hạn nhanh hơn đáng kể so với nhóm đối chứng.
Các nhà khoa học cũng bắt đầu cô lập (diễn trình) hóa sinh chính xác cần thiết trong quá trình hình thành ký ức dài hạn, ở cả cấp độ di truyền và phân tử. Khi quá trình hình thành trí nhớ hoàn toàn được hiểu, các liệu pháp sẽ được tạo ra để tăng tốc và củng cố quá trình quan trọng này. Không chỉ bệnh nhân lão hóa và Alzheimer mà cuối cùng, người bình thường cũng có thể được hưởng lợi từ việc "tăng cường trí não" này.
KÝ ỨC CÓ THỂ BỊ XÓA?
Bệnh Alzheimer có thể phá hủy ký ức một cách bừa bãi, nhưng còn việc chọn lọc chúng thì sao? Amnesia – mất trí nhớ là một trong những cốt truyện yêu thích của Hollywood. Trong "Bản sắc Bourne – The Bourne Identity", Jason Bourne (do Matt Damon thủ vai), một nhân viên CIA lành nghề, được tìm thấy trôi lềnh bên trên mặt nước, bị bỏ lại cho đến chết. Khi anh được hồi sinh, anh bị chẳng nhớ gì cả. Anh ta không ngừng bị truy đuổi bởi những kẻ ám sát muốn giết anh, nhưng anh không biết mình là ai, chuyện gì đã xảy ra, hoặc tại sao họ muốn anh ta chết. Manh mối duy nhất trong trí nhớ của anh là khả năng kỳ lạ của anh khi vướng vào các lần chiến đấu theo bản năng cách mạnh mẽ như một đặc vụ bí mật.
Nó cũng được ghi nhận rằng mất trí nhớ có thể xảy ra vô tình thông qua chấn thương, sach như một cú đánh vào đầu. Nhưng những ký ức có thể bị xóa có chọn lọc? Trong bộ phim "Eternal Sunshine of the Spotless Mind", với sự tham gia của Jim Carrey, hai người tình cờ gặp nhau trên một chuyến tàu và ngay lập tức bị thu hút lẫn nhau. Tuy nhiên, họ bị sốc khi thấy rằng họ thực sự là những người yêu nhau nhiều năm trước nhưng không có ký ức về nó. Họ biết rằng họ đã trả tiền cho một công ty để xóa sạch ký ức về nhau sau một cuộc cãi vã đặc biệt tồi tệ. Rõ ràng, định mệnh đã cho họ cơ hội thứ hai trong tình yêu.
Chứng mất trí nhớ có chọn lọc đã được đưa lên một cấp độ hoàn toàn mới trong Men in Black, trong đó Will Smith đóng vai một đặc vụ từ một tổ chức bí mật, bóng tối sử dụng "máy thần kinh" để xóa một cách có chọn lọc những ký ức bất tiện về UFO và những cuộc gặp gỡ của người ngoài hành tinh. Thậm chí còn có một mặt số để xác định những ký ức nên được xóa đi bao xa trong quá khứ.
Tất cả những điều này làm cho các cốt truyện ly kỳ và các bản hit phòng vé, nhưng liệu có bất kỳ trong số chúng thực sự có thể (xảy ra), ngay cả trong tương lai?
Chúng ta biết rằng mất trí nhớ thực sự là có thể, và có hai loại cơ bản, tùy thuộc vào việc bộ nhớ ngắn hạn hay dài hạn đã bị ảnh hưởng. "Chứng mất trí-nhớ-lùi-lại – Retrograde amnesia" xảy ra khi có một số chấn thương hoặc tổn thương não và những ký ức tồn tại đã bị mất, thường là liên quan đến sự kiện gây ra chứng mất trí nhớ. Điều này sẽ tương tự như chứng mất trí nhớ mà Jason Bourne phải đối mặt, người đã mất tất cả ký ức từ trước khi anh ta bị bỏ lại cho đến chết trong nước. Ở đây, đồi hải mã vẫn còn nguyên vẹn, vì vậy những ký ức mới có thể được hình thành ngay cả khi những ký ức dài hạn đã bị hư hại. "Chứng mất trí-nhớ-hướng-tới" xảy ra khi trí nhớ ngắn hạn bị tổn thương, do đó người bệnh gặp khó khăn trong việc hình thành ký ức mới sau sự kiện gây mất trí nhớ. Thông thường, chứng mất trí nhớ có thể kéo dài trong vài phút đến vài giờ do tổn thương vùng hải mã. (Anterograde mất trí nhớ được làm cho xuất hiện nổi bật trong bộ phim Memento, nơi một người đàn ông đang quyết tâm trả thù cho cái chết của vợ mình. Tuy nhiên, vấn đề là trí nhớ của anh chỉ tồn tại trong khoảng mười lăm phút, vì vậy anh phải liên tục viết tin nhắn trên các mẩu giấy tờ, ảnh và thậm chí là hình xăm để nhớ những manh mối mà anh đã phát hiện ra về kẻ sát nhân. Bằng việc đọc trong khổ sở/đau đớn lần theo những đoạn tin nhắn anh ta đã viết cho chính mình, anh có thể tích lũy bằng chứng quan trọng rằng anh có thể sẽ sớm quên đi.)
Vấn đề ở đây là mất trí nhớ bắt nguồn từ thời điểm chấn thương hoặc bệnh tật, điều này sẽ khiến chứng mất trí nhớ có chọn lọc của Hollywood trở nên khó khả thi. Những bộ phim như Men in Black cho rằng các ký ức được lưu trữ liên tục, như trong một đĩa cứng, vì vậy bạn chỉ cần nhấn nút "xóa" sau một thời điểm được chỉ định. Tuy nhiên, chúng ta biết rằng những ký ức thực sự bị phá vỡ, với những mảnh riêng biệt được lưu trữ ở những nơi khác nhau trong não.
MỘT LOẠI THUỐC QUÊN LÃNG
Trong khi, các nhà khoa học đang nghiên cứu một số loại thuốc có thể xóa đi những ký ức đau thương tiếp tục ám ảnh và làm phiền chúng ta. Năm 2009, các nhà khoa học Hà Lan, dẫn đầu là Tiến sĩ Merel Kindt, tuyên bố rằng họ đã tìm ra công dụng mới cho một loại thuốc cũ gọi là propranolol, có thể hoạt động như một loại thuốc "thần kỳ" để giảm bớt nỗi đau liên quan đến những ký ức đau thương. Thuốc không gây ra chứng hay quên bắt đầu tại một thời điểm cụ thể, nhưng nó làm cho cơn đau trở nên dễ kiểm soát hơn – và chỉ trong ba ngày, nghiên cứu tuyên bố.
Phát hiện này đã tạo ra một loạt các tiêu đề tin tức, trong bối cảnh hàng ngàn nạn nhân bị PTSD (rối loạn căng thẳng sau chấn thương – post-traumatic stress disorder). Tất cả mọi người từ các cựu chiến binh cho đến nạn nhân của lạm dụng tình dục và tai nạn khủng khiếp rõ ràng có thể tìm thấy sự giải thoát khỏi các triệu chứng của họ. Nhưng nó dường như cũng bay thẳng đến đối mặt với nghiên cứu về não bộ, điều này cho thấy những ký ức dài hạn được mã hóa không phải bằng (những xung não) điện, mà ở mức độ của các phân tử protein. Tuy nhiên, các thí nghiệm gần đây cho thấy rằng việc nhớ lại các ký ức đòi hỏi cả [việc truy xuất – the retrieval] và sau đó [xếp sắp lại – reassembly] những ký ức, để cấu trúc protein thực sự có thể được sắp xếp lại trong quá trình. Nói cách khác, việc nhớ lại một ký ức thực sự thay đổi nó. Đây có thể là lý do tại sao loại thuốc này hoạt động: propranolol được biết là can thiệp vào sự hấp thụ adrenaline, một chìa khóa trong việc tạo ra những ký ức lâu dài, sống động… những thứ thường là kết quả của các sự kiện chấn thương. "Propranolol (sits on) nằm trên tế bào thần kinh đó và ngăn chặn nó. Vì vậy, adrenaline có thể có mặt, nhưng nó không thể thực hiện được công việc của nó", Tiến sĩ James McGaugh thuộc Đại học California tại Irvine nói. Nói cách khác, không có adrenaline, ký ức sẽ mất dần.
Các xét nghiệm kiểm soát được thực hiện trên các cá nhân có ký ức chấn thương cho thấy kết quả rất hứa hẹn. Nhưng thuốc đã lao vào một bức tường gạch khi nó tiến đến những thách thức về đạo đức trong việc xóa trí nhớ. Một số nhà đạo đức đã không tranh cãi về hiệu quả của nó, nhưng họ cau mày với ý tưởng về một loại thuốc quên lãng, vì ký ức là có một mục đích: dạy chúng ta những bài học về cuộc sống. Ngay cả những ký ức khó chịu, họ nói, phục vụ một số mục đích lớn. Loại thuốc này đã nhận được sự phản đối từ Hội đồng đạo đức sinh học của Tổng thống (the President's Council of Bioethics). Báo cáo của nó kết luận rằng "làm mờ trí nhớ của chúng ta về những điều khủng khiếp [sẽ] khiến chúng ta quá thoải mái với thế giới, không bị lay chuyển bởi đau khổ, sai trái hay sự tàn nhẫn ... Chúng ta có thể trở nên tê liệt trước những nỗi buồn lớn nhất của cuộc sống mà không trở nên tê liệt trước những niềm vui lớn nhất của nó không? "
Tiến sĩ David Magus thuộc Trung tâm Đạo đức Y sinh của Đại học Stanford nói: "Những cuộc chia tay của chúng ta, các mối quan hệ, đau đớn như chúng là như thế, và chúng ta học từ một số trong những trải nghiệm đau đớn đó. Chúng làm cho chúng ta trở thành những người tốt hơn."
Những người khác không đồng ý. Tiến sĩ Roger Pitman của Đại học Harvard nói rằng nếu bác sĩ gặp nạn nhân bị tai nạn đang đau đớn dữ dội, "chúng ta nên tước đi morphine của họ vì chúng ta có thể lấy đi trải nghiệm cảm xúc đầy đủ? Ai sẽ chứng tỏ điều đó? Tại sao điều trị về tâm thần lại khác biệt nhỉ? Tôi nghĩ rằng bằng cách nào đó đằng sau lập luận này ẩn giấu quan niệm rằng các rối loạn tâm thần không giống như các rối loạn thể chất. "
Làm thế nào cuộc tranh luận này cuối cùng được giải quyết có thể có liên quan trực tiếp đến thế hệ thuốc tiếp theo, vì propranolol không phải là thứ duy nhất tham gia vào.
Năm 2009, hai nhóm độc lập, cả hai làm việc với động vật, đã công bố các loại thuốc khác thực sự có thể xóa ký ức, không chỉ quản lý nỗi đau mà chúng gây ra. Tiến sĩ Joe Tsien thuộc Đại học Y Georgia và các đồng nghiệp ở Thượng Hải tuyên bố rằng họ thực sự đã loại bỏ ký ức ở chuột bằng cách sử dụng protein có tên CaMKII, trong khi các nhà khoa học tại Trung tâm Y tế SUNY Downstate ở Brooklyn phát hiện ra rằng phân tử PKMzeta cũng có thể xóa ký ức. Tiến sĩ Andre Fenson, một trong những tác giả của nghiên cứu thứ hai này cho biết: "Nếu công việc tiếp theo xác nhận quan điểm này, chúng ta có thể mong đợi một ngày nào đó sẽ thấy các liệu pháp dựa trên việc xóa trí nhớ PKMzeta." Thuốc không chỉ có thể xóa đi những ký ức đau đớn, nó còn "có thể hữu ích trong việc điều trị trầm cảm, lo âu nói chung, ám ảnh, căng thẳng sau chấn thương và nghiện ngập", ông nói thêm.
Cho đến nay, nghiên cứu đã được giới hạn ở động vật, nhưng thử nghiệm trên người sẽ sớm bắt đầu. Nếu kết quả chuyển từ động vật sang người, thì một viên thuốc lãng quên có thể là một khả năng thực sự. Nó sẽ không phải là loại thuốc được thấy trong các bộ phim Hollywood (thứ thuận tiện tạo ra việc mất trí nhớ vào một thời điểm chính xác, thích đáng) nhưng có thể có những ứng dụng y tế rộng lớn trong thế giới thực cho những người bị ám ảnh bởi những ký ức đau thương. Tuy nhiên, vẫn còn phải nhìn thấy cách thức xóa bộ nhớ này có thể chọn lọc ở người.
ĐIỀU GÌ CÓ THỂ ĐI ĐẾN SAI LẦM?
Tuy nhiên, có thể đến một ngày, khi chúng ta có thể lưu trữ cẩn thận tất cả các tín hiệu đi qua vùng đồi hải mã hippocampus, đồi thị thalamus và phần còn lại của hệ thống limbic và tạo ra một bản ghi trung thực. Sau đó, bằng cách cung cấp thông tin này vào bộ não của chúng ta, chúng ta có thể kinh nghiệm lại toàn bộ những gì người khác đã trải qua. Sau đó, câu hỏi là: Điều gì có thể đi đến sai lầm?
Trên thực tế, ý nghĩa của ý tưởng này đã được khám phá trong một bộ phim, BrainStorm (1983), với sự tham gia của Natalie Wood, đã đi trước thời đại. Trong phim, các nhà khoa học tạo ra Chiếc Mũ, một chiếc mũ trùm đầu chứa đầy các điện cực có thể ghi lại một cách trung thực tất cả những cảm giác mà một người đang trải qua. Sau đó, một người có thể có chính xác trải nghiệm cảm giác tương tự bằng cách phát lại cuộn băng đó vào não. Để giải trí, một người đội Chiếc Mũ khi anh ta làm tình và ghi lại trải nghiệm. Sau đó, băng được đưa vào một vòng lặp để kinh nghiệm được phóng to. Nhưng khi một người khác vô tình đưa trải nghiệm ấy vào bộ não, anh ta suýt chết vì quá tải cảm giác. Sau đó, một trong những nhà khoa học trải qua cơn đau tim nghiêm trọng. Nhưng trước khi chết, cô ấy ghi lại những khoảnh khắc cuối cùng của mình trên bộ lưu trữ. Rồi khi một người khác phát băng tử thần ấy vào não anh ta, anh ta cũng có một cơn trụy tim đột ngột rồi dẫn đến vong mạng.
Khi tin tức về cỗ máy mạnh mẽ này cuối cùng bị rò rỉ, quân đội muốn giành quyền kiểm soát. Điều này đặt ra một cuộc đấu tranh quyền lực giữa quân đội, đơn vị coi nó như một vũ khí mạnh mẽ và các nhà khoa học là đầu tiên, những người muốn sử dụng nó để mở khóa những bí mật của tâm trí.
"Brainstorm" nhấn mạnh một cách tiên tri không chỉ lời hứa của công nghệ này mà còn cả những cạm bẫy tiềm tàng của nó. Nó đã có ý nghĩa là câu chuyện khoa học viễn tưởng, nhưng một số nhà khoa học tin rằng đâu đó trong tương lai, những vấn đề này có thể xảy ra ở các bản tin nóng và tại các phiên tòa của chúng ta.
Trước đó, chúng ta đã thấy rằng đã có những phát triển đầy hứa hẹn trong việc ghi lại một bộ nhớ duy nhất được tạo bởi một con chuột. Có thể mất đến giữa thế kỷ trước khi chúng ta có thể ghi lại một cách đáng tin cậy một loạt các ký ức ở loài linh trưởng và con người. Nhưng việc tạo ra Chiếc Mũ, có thể ghi lại toàn bộ kích thích xâm nhập vào não, đòi hỏi phải khai thác dữ liệu cảm xúc thô, nổi lên nơi tủy sống và tiến vào vùng đồi thị thalamus. Nó có thể là vào cuối thế kỷ này trước khi điều ấy có thể được thực hiện.
CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘI VÀ PHÁP LÝ
Một số khía cạnh của tình trạng khó xử này có thể diễn ra trong cuộc sống của chúng ta. Một mặt, chúng ta có thể đạt đến điểm mà chúng ta có thể học tính toán toán học bằng cách tải lên kỹ năng này. Hệ thống giáo dục sẽ bị đảo lộn; có lẽ nó sẽ giúp giáo viên dành nhiều thời gian hơn để tư vấn cho học sinh và giúp họ chú ý từng cái một trong các lĩnh vực nhận thức ít dựa trên kỹ năng và không thể thành thạo bằng cách nhấn nút. Việc ghi nhớ vẹt (học thuộc lòng) cần thiết để trở thành một bác sĩ, luật sư hoặc nhà khoa học chuyên nghiệp cũng có thể được giảm đáng kể thông qua phương pháp này.
Về nguyên tắc, nó thậm chí có thể cho chúng ta những ký ức về những kỳ nghỉ không bao giờ xảy ra, những giải thưởng mà chúng ta chưa bao giờ giành được, những người yêu mà chúng ta không bao giờ yêu, hoặc những gia đình mà chúng ta chưa bao giờ có. Nó có thể bù đắp những thiếu sót, tạo ra những ký ức hoàn hảo về một cuộc sống không bao giờ sống. Cha mẹ sẽ thích điều này, vì họ có thể dạy con cái những bài học lấy từ những ký ức thực tế. Nhu cầu về một thiết bị như vậy có thể là rất lớn. Một số nhà đạo đức sợ rằng những ký ức giả này sẽ sống động đến mức chúng ta muốn [sống lại - relive] những cuộc đời tưởng tượng hơn là trải nghiệm thực tế của chúng ta.
Người thất nghiệp cũng có thể được hưởng lợi từ việc có thể học các kỹ năng thị trường mới bằng cách cấy ghép ký ức. Trong lịch sử, hàng triệu công nhân đã bị bỏ lại mỗi khi một công nghệ mới được giới thiệu, thường không có lưới an toàn. Đó là lý do tại sao chúng ta không còn nhiều thợ rèn hay thợ làm xe ngựa nữa. Họ biến thành autoworkers và các công nhân công nghiệp khác. Nhưng đào tạo lại đòi hỏi một lượng lớn thời gian và cam kết. Nếu các kỹ năng có thể được cấy vào não, sẽ có tác động ngay lập tức đến hệ thống kinh tế thế giới, vì chúng ta sẽ không phải lãng phí quá nhiều vốn nhân lực. (Ở một mức độ nào đó, giá trị của một kỹ năng nhất định có thể bị mất giá nếu ký ức có thể được tải lên bất cứ ai, nhưng điều này được bù đắp bởi thực tế là số lượng và chất lượng của công nhân lành nghề sẽ tăng lên rất nhiều.)
Ngành du lịch cũng sẽ trải qua một sự thúc đẩy to lớn. Một rào cản đối với du lịch nước ngoài là khó khăn của việc học các phong tục mới và trò chuyện với những cụm từ mới. Khách du lịch sẽ có thể chia sẻ kinh nghiệm sống ở một vùng đất xa lạ, thay vì sa lầy vào việc cố gắng làm chủ đồng nội tệ và các chi tiết của hệ thống giao thông. (Mặc dù tải lên toàn bộ ngôn ngữ, với hàng chục ngàn từ và thành ngữ, sẽ khó khăn, có thể tải lên đủ thông tin để thực hiện một cuộc trò chuyện phong nhã.)
Chắc chắn, những băng ghi nhớ này sẽ tìm đường lên phương tiện truyền thông xã hội. Trong tương lai, bạn có thể ghi lại bộ nhớ và tải nó lên Internet để hàng triệu người cảm nhận và trải nghiệm. Trước đây, chúng ta đã thảo luận về một mạng-não, thứ mà thông qua đó bạn có thể gửi suy nghĩ. Nhưng nếu ký ức có thể được ghi lại và tạo ra, bạn cũng có thể gửi toàn bộ trải nghiệm. Nếu bạn vừa giành được huy chương vàng tại Thế vận hội Olympic, tại sao không chia sẻ nỗi gian khó và sự ngây ngất của chiến thắng bằng cách đưa những ký ức của bạn lên web? Có lẽ kinh nghiệm sẽ lan truyền và hàng tỷ người có thể chia sẻ trong vinh quang của bạn? (Trẻ em, những người thường đi đầu trong các trò chơi video và phương tiện truyền thông xã hội, có thể tạo thói quen ghi lại những trải nghiệm đáng nhớ và tải chúng lên Internet. Giống như toàn bộ ký ức. Điều này sẽ đòi hỏi cả người gửi và người nhận phải có các dây nano gần như vô hình kết nối với vùng hải mã của họ. Thông tin sau đó sẽ được gửi không dây đến một máy chủ, nó sẽ chuyển đổi tin nhắn thành tín hiệu số có thể được Internet mang theo. Bằng cách này, bạn có thể có blog, bảng tin, phương tiện truyền thông xã hội và phòng trò chuyện, thay vì tải lên hình ảnh và video, bạn sẽ tải lên những ký ức và cảm xúc.)
TƯƠNG LAI CỦA TÂM TRÍ - MICHIO KAKU
BẢN DỊCH CỦA ĐỖ BÁ HUY
