MỘT THƯ VIỆN CỦA CÁC LINH HỒN
Mọi người cũng có thể muốn có một gia phả ký ức. Khi tìm kiếm hồ sơ của tổ tiên chúng ta, chúng ta chỉ thấy một bức chân dung một chiều về cuộc sống của họ. Xuyên suốt lịch sử loài người, con người đã sống, đã yêu và đã chết mà không để lại một bản lưu trữ đáng kể nào về sự tồn tại của họ. Hầu hết chúng ta chỉ tìm thấy ngày sinh và ngày mất của người thân, với rất ít ở giữa. Hôm nay chúng ta để lại một vệt dài các tài liệu điện tử (biên lai thẻ tín dụng, hóa đơn, e-mail, báo cáo ngân hàng, v.v.). Theo mặc định, web đang trở thành một kho lưu trữ khổng lồ của tất cả các tài liệu mô tả cuộc sống của chúng ta, nhưng điều này vẫn không cho ai biết nhiều về những gì chúng ta đang nghĩ hoặc cảm nhận. Có lẽ trong tương lai xa, web có thể trở thành một thư viện khổng lồ ghi lại không chỉ các chi tiết về cuộc sống mà còn cả ý thức của chúng ta.
Trong tương lai, mọi người có thể thường xuyên ghi lại ký ức của mình để con cháu của họ có thể chia sẻ những trải nghiệm tương tự. Đến thăm thư viện ký ức cho dòng họ/hội nhóm của bạn, bạn sẽ có thể thấy và cảm nhận cách họ sống, và cả cách bạn phù hợp với sơ đồ (scheme) lớn hơn của mọi thứ.
Điều này có nghĩa là bất cứ ai cũng có thể phát lại cuộc sống của chúng ta, rất lâu sau khi chúng ta chết, bằng cách nhấn nút "phát". Nếu tầm nhìn này là chính xác, điều đó có nghĩa là chúng ta có thể "mang về" tổ tiên của mình để trò chuyện buổi chiều, chỉ bằng cách chèn một đĩa vào thư viện và nhấn nút.
Trong khi đó, nếu bạn muốn chia sẻ kinh nghiệm của các nhân vật lịch sử yêu thích của mình, bạn có thể có một cái nhìn thân mật về cảm giác của họ khi họ đối mặt với những khủng hoảng lớn trong cuộc đời họ. Nếu bạn có một mô hình nhập vai và muốn biết làm thế nào họ thỏa hiệp và sống sót sau những thất bại lớn của cuộc đời họ, bạn có thể trải nghiệm băng ghi nhớ của họ và có được cái nhìn sâu sắc có giá trị. Hãy tưởng tượng bạn có thể chia sẻ những ký ức của một nhà khoa học đoạt giải Nobel. Bạn có thể có được manh mối về cách khám phá tuyệt vời được thực hiện. Hoặc bạn có thể chia sẻ những ký ức của các chính trị gia và chính khách vĩ đại khi họ đưa ra những quyết định quan trọng ảnh hưởng đến lịch sử thế giới.
Tiến sĩ Miguel Nicolelis tin rằng tất cả điều này một ngày nào đó sẽ trở thành hiện thực. Ông nói: "Mỗi bản lưu vĩnh cửu này sẽ được tôn sùng như một viên ngọc quý duy nhất, một trong số hàng tỷ tâm trí độc đáo như nhau đã từng sống, yêu, chịu đựng và thịnh vượng, cho đến khi chúng cũng trở nên bất tử, không phải đóng bộ trong những bia mộ đã lạnh lẽo và im lặng, nhưng được giải phóng thông qua những suy nghĩ sống động, tình yêu mãnh liệt và những nỗi buồn chịu đựng lẫn nhau."
MẶT TỐI CỦA CÔNG NGHỆ
Một số nhà khoa học đã suy nghĩ về ý nghĩa đạo đức của công nghệ này. Hầu như mọi khám phá y học mới gây ra mối quan tâm về đạo đức khi nó được giới thiệu. Một số trong số họ đã phải bị hạn chế hoặc bị cấm khi được chứng minh là có hại (như thuốc ngủ thalidomide, gây ra dị tật bẩm sinh). Những thứ khác đã rất thành công, chúng đã thay đổi quan niệm của chúng ta về con người chúng ta, chẳng hạn như em bé ống nghiệm. Khi Lousise Brown, em bé ống nghiệm đầu tiên, được sinh ra vào năm 1978, nó đã tạo ra một cơn bão truyền thông đến nỗi ngay cả giáo hoàng cũng đưa ra một tài liệu phê phán công nghệ này. Nhưng ngày nay, có lẽ anh chị em, con, người phối ngẫu hoặc thậm chí bạn có thể là một sản phẩm của thụ tinh trong ống nghiệm. Giống như nhiều công nghệ, cuối cùng công chúng sẽ đơn giản quen với ý tưởng rằng những ký ức có thể được ghi lại và chia sẻ.
Các nhà đạo đức sinh học khác có những lo lắng khác nhau. Điều gì xảy ra nếu ký ức được trao cho chúng ta mà không có sự cho phép của chúng ta? Điều gì xảy ra nếu những ký ức này đau đớn hoặc hủy hoại? Hoặc những gì về bệnh nhân Alzheimer, những người đủ điều kiện tải lên bộ nhớ nhưng quá ốm yếu để cho phép?
Benard Williams, một triết gia tại Đại học Oxford, đã lo lắng rằng thiết bị này có thể làm xáo trộn trật tự tự nhiên của mọi thứ, đó là điều đáng quên. "Quên là quá trình có lợi nhất mà chúng ta sở hữu", ông nói.
Nếu các ký ức có thể được cấy ghép như tải lên các tệp máy tính, nó cũng có thể làm lung lay nền tảng của hệ thống pháp lý của chúng ta. Một trong những trụ cột của công lý là tài khoản/tường thuật nhân chứng, nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu ký ức giả được cấy ghép? Ngoài ra, nếu ký ức của một ca tội phạm được tạo ra, thì nó có thể được bí mật cấy vào não của một người vô tội. Hoặc, nếu một tên tội phạm cần bằng chứng ngoại phạm, anh ta có thể bí mật cấy ký ức vào não người khác, thuyết phục anh ta rằng họ đã ở bên nhau khi tội lỗi kia được thực hiện. Hơn nữa, không chỉ lời khai bằng lời nói mà cả tài liệu pháp lý cũng sẽ bị nghi ngờ, vì khi chúng ta ký vào các bản khai có tuyên thệ và các tài liệu pháp lý, chúng ta phụ thuộc vào trí nhớ của mình để làm rõ điều gì là đúng và sai.
Các biện pháp bảo vệ sẽ phải được giới thiệu. Luật pháp sẽ phải được thông qua xác định rõ ràng các giới hạn của việc cấp hoặc từ chối truy cập vào ký ức. Giống như luật giới hạn khả năng của cảnh sát hoặc bên thứ ba vào nhà của bạn, sẽ có luật ngăn mọi người truy cập vào ký ức của bạn mà không có sự cho phép của bạn. Cũng phải có một cách để đánh dấu những ký ức này để người đó nhận ra rằng chúng là giả. Do đó, anh vẫn có thể tận hưởng ký ức về một kỳ nghỉ tốt đẹp, nhưng anh cũng sẽ biết rằng điều đó không bao giờ xảy ra.
Khai thác, lưu trữ và tải lên ký ức của chúng ta có thể cho phép chúng ta ghi lại quá khứ và làm chủ các kỹ năng mới. Nhưng làm như vậy sẽ không làm thay đổi khả năng bẩm sinh của chúng ta để tiêu hóa và xử lý khối thông tin lớn này. Để làm điều đó, chúng ta cần nâng cao trí thông minh của chúng ta. Tiến bộ theo hướng này bị cản trở bởi thực tế là không có định nghĩa được chấp nhận phổ biến về trí thông minh. Tuy nhiên, có một ví dụ về thiên tài và trí thông minh mà không ai có thể tranh cãi, và đó là Albert Einstein. Đáng chú ý, sáu mươi năm sau khi chết, bộ não của ông vẫn mang lại những manh mối vô giá về bản chất của trí thông minh.
Một số nhà khoa học tin rằng, bằng cách sử dụng kết hợp điện từ, di truyền và trị liệu bằng thuốc, có thể tăng trí thông minh của chúng ta lên mức độ thiên tài. Họ trích dẫn thực tế rằng các chấn thương ngẫu nhiên lên não đã được ghi nhận có thể đột nhiên thay đổi một người có khả năng bình thường thành một "người thông thái", một người có khả năng tinh thần và nghệ thuật ngoạn mục. Điều này có thể đạt được bây giờ bằng các tai nạn ngẫu nhiên, nhưng điều gì xảy ra khi khoa học can thiệp và làm sáng tỏ bí mật của quá trình này?
BỘ NÃO CỦA EINSTEIN
VÀ TĂNG CƯỜNG TRÍ THÔNG MINH CỦA CHÚNG TA
Bộ não của Albert Einstein bị mất tích.
Hoặc, ít nhất là trong năm mươi năm, cho đến khi những người thừa kế của bác sĩ người đã đã lén lấy nó ngay sau khi nhà bác học qua đời năm 1955, để rồi cuối cùng đã trả nó lại cho Bảo tàng Y tế và Sức khỏe Quốc gia (Mỹ) vào năm 2010. Phân tích bộ não của ông có thể giúp làm rõ những câu hỏi này: Thiên tài là gì? Làm thế nào để bạn đo lường trí thông minh và mối quan hệ của nó với thành công trong cuộc sống? Ngoài ra còn có câu hỏi triết học: Thiên tài là một chức năng của gen của chúng ta, hay nó là một câu hỏi về đấu tranh cá nhân và thành tích?
Và cuối cùng, bộ não của Einstein có thể giúp trả lời câu hỏi chính: Có thể tăng cường trí thông minh của chúng ta?
Từ "Einstein" không còn là một danh từ riêng để chỉ một người cụ thể. Bây giờ nó chỉ đơn giản có nghĩa là "thiên tài". Hình ảnh mà cái tên gợi lên (quần baggy, tóc trắng rực, trông nhếch nhác) cũng mang tính biểu tượng không kém và có thể nhận ra ngay lập tức.
Di sản của Einstein là rất lớn. Khi một số nhà vật lý vào năm 2011 đưa ra khả năng rằng ông ta đã sai, rằng các hạt có thể phá vỡ rào cản ánh sáng, nó đã tạo ra một cơn bão tranh cãi trong thế giới vật lý tràn vào cộng đồng báo chí. Chính ý tưởng cho rằng thuyết tương đối, thứ tạo thành nền tảng của vật lý hiện đại, có thể sai khiến cái đầu của những nhà vật lý trên khắp thế giới lay chuyển. Đúng như dự đoán, một khi kết quả được hiệu chỉnh lại, Einstein đã được chứng minh là đúng một lần nữa. Luôn luôn nguy hiểm khi đứng lên chống lại Einstein.
Một cách để hiểu sâu hơn về câu hỏi "Thiên tài là gì?" là để phân tích bộ não của Einstein. Rõ ràng vào thời điểm phấn khích này, Tiến sĩ Thomas Harvey, bác sĩ tại bệnh viện Princeton, người khi đó đang thực hiện khám nghiệm tử thi cho Einstein, đã quyết định bí mật bảo vệ bộ não, chống lại hiểu biết và mong muốn của gia đình Einstein.
Có lẽ ông này bảo tồn bộ não của Einstein với khái niệm mơ hồ rằng một ngày nào đó nó có thể mở khóa bí mật của thiên tài. Hay có lẽ ông cũng nghĩ, giống như nhiều người khác, rằng có một phần đặc biệt trong bộ não của Einstein là chỗ dựa của trí thông minh rộng lớn của nhà bác học. Brian Burrell, trong cuốn sách "Bưu thiếp từ Bảo tàng Não bộ", suy đoán rằng có lẽ Tiến sĩ Harvey "đã bị cuốn vào khoảnh khắc và bị biến mất trong sự hiện diện của sự vĩ đại. Điều ông nhanh chóng phát hiện ra là ông đã cắn một miếng to hơn những gì ông có thể nhai."
Điều gì đã xảy ra với bộ não của Einstein sau đó nghe giống như một bộ phim hài hơn là một câu chuyện khoa học. Trong những năm sau, Tiến sĩ Harvey hứa sẽ công bố kết quả phân tích bộ não của Einstein. Nhưng ông ta không phải là chuyên gia về não, và tiếp tục kiếm cớ. Trong nhiều thập kỷ, bộ não được để trong hai lọ mason lớn chứa đầy formaldehyd và được đặt trong hộp rượu táo, dưới một máy làm lạnh bia. Ông đã có một kỹ thuật viên cắt não thành 240 mảnh, và trong những dịp hiếm hoi, ông sẽ gửi qua bưu điện một vài mảnh cho các nhà khoa học muốn nghiên cứu chúng. Một lần, vài mảnh não được gửi đến các nhà khoa học tại Berkeley trong một hộp đựng mayonnaise.
Bốn mươi năm sau, Tiến sĩ Harvey lái xe khắp đất nước trong một chiếc Buick Skylark mang bộ não của Einstein trong một thùng chứa Tupperware, hy vọng sẽ trả lại nó cho cháu gái của Einstein, Evelyn. Cô từ chối nhận nó. Sau cái chết của Tiến sĩ Harvey năm 2007, nó được để lại cho những người thừa kế của ông hòng quyên tặng một cách hợp lý bộ sưu tập các lát cắt và phần não của Einstein cho khoa học. Lịch sử của bộ não Einstein rất khác thường đến nỗi một bộ phim tài liệu truyền hình đã được quay về nó.
(Cần phải chỉ ra rằng bộ não của Einstein không phải là người duy nhất được bảo tồn cho hậu thế. Bộ não của một trong những thiên tài toán học vĩ đại nhất, Carl Friedrich Gauss, thường được gọi là Hoàng tử toán học, cũng được một bác sĩ bảo tồn một thế kỷ trước đó. Trước đó, việc giải phẫu bộ não phần lớn chưa được khám phá và không có kết luận nào có thể được rút ra ngoài thực tế là nó có các cuộn hoặc nếp gấp bất thường.)
Người ta có thể mong đợi rằng bộ não của Einstein vượt xa một người bình thường, rằng nó phải rất lớn, có lẽ với những khu vực rộng lớn bất thường. Trên thực tế, điều ngược lại đã được tìm thấy (nó hơi nhỏ hơn, không lớn hơn bình thường.) Nhìn chung, Einstein khá bình thường. Nếu một nhà thần kinh học không biết rằng đây là bộ não của Einstein, có lẽ anh ta sẽ không dành cho nó một suy nghĩ nào hơn.
Sự khác biệt duy nhất tìm thấy trong não của Einstein là khá nhỏ. Một phần nhất định trong não của anh ta, được gọi là the angular gyri (vùng bề mặt nằm ở góc chếch phía sau bán cầu não trái), lớn hơn bình thường, với các vùng dưới của vùng đỉnh não ở cả hai bán cầu (inferior parietal regions) rộng hơn 15% so với trung bình. Đáng chú ý, những phần này của bộ não có liên quan đến tư duy trừu tượng, trong việc thao tác hay vận dụng các biểu tượng như viết lách và toán học, và trong xử lý không gian thị giác. Nhưng bộ não của ông ta vẫn nằm trong chuẩn mực (bình thường), vì vậy không rõ liệu thiên tài Einstein nằm trong cấu trúc hữu cơ của bộ não hay trong động lực của tính cách, quan điểm và thời đại của ông ta. Trong một tiểu sử mà tôi đã từng viết về Einstein, có tựa đề "Vũ trụ của Einstein – Einstein’s Cosmos", rõ ràng với tôi rằng một số đặc điểm trong cuộc sống của ông cũng quan trọng như bất kỳ sự bất thường nào trong não của ông. Có lẽ chính Einstein đã nói điều đó tốt nhất khi ông nói, "Tôi không có tài năng đặc biệt. ... Tôi chỉ tò mò một cách say mê." Trên thực tế, Einstein sẽ thú nhận rằng ông phải vật lộn với toán học khi còn trẻ. Trong buổi nói chuyện trực tiếp với một nhóm học sinh, ông từng tâm sự: "Cho dù các bạn có gặp khó khăn gì với toán học, thì tôi cũng vất vả với nó hơn". Vậy tại sao Einstein là Einstein?
Đầu tiên, Einstein dành phần lớn thời gian để suy nghĩ thông qua "thí nghiệm tư duy". Ông là một nhà vật lý lý thuyết, không phải là người thực nghiệm, vì vậy ông liên tục chạy các mô phỏng tinh vi về tương lai trong đầu. Nói cách khác, phòng thí nghiệm của ông ấy là tâm trí của ông ấy.
Thứ hai, ông được biết là dành tới mười năm hoặc hơn cho một thí nghiệm suy nghĩ đơn nhất. Từ mười sáu đến hai mươi sáu tuổi, ông tập trung vào vấn đề ánh sáng và liệu có thể vượt qua một chùm ánh sáng hay không. Điều này dẫn đến sự ra đời của thuyết tương đối đặc biệt, cuối cùng đã tiết lộ bí mật của các ngôi sao và cho chúng ta những quả bom nguyên tử. Từ năm hai mươi sáu đến ba mươi sáu tuổi, ông tập trung vào một lý thuyết về lực hấp dẫn, cuối cùng đã cho chúng ta những lỗ đen và lý thuyết vụ nổ lớn của vũ trụ. Và rồi từ tuổi ba mươi sáu đến cuối đời, ông đã cố gắng tìm ra một lý thuyết về mọi thứ để thống nhất toàn bộ khoa học vật lý. Rõ ràng, khả năng dành mười năm hoặc hơn cho một vấn đề duy nhất cho thấy sự kiên trì mà ông mô phỏng các thí nghiệm trong đầu.
Thứ ba, tính cách của anh ấy rất quan trọng. Anh ta là một người hoang dại, vì vậy việc anh ta nổi dậy chống lại sự vững chắc trong vật lý (khi ấy) là điều tự nhiên. Không phải mọi nhà vật lý đều có thần kinh hay trí tưởng tượng để thách thức lý thuyết thịnh hành của Isaac Newton, người đã nắm giữ tầm ảnh hưởng hai trăm năm trước Einstein.
Thứ tư, thời điểm ấy thích hợp cho sự xuất hiện của một Einstein. Năm 1905, thế giới vật lý cũ của Newton đã sụp đổ trong ánh sáng của các thí nghiệm, qua đó gợi ý rõ ràng một vật lý mới sắp ra đời, chờ đợi một thiên tài chỉ ra lối đi. Ví dụ, chất bí ẩn gọi là radium tự phát sáng trong bóng tối cách vô tận, như thể năng lượng được tạo ra từ không khí mỏng, vi phạm lý thuyết bảo toàn năng lượng. Nói cách khác, Einstein là người đàn ông phù hợp với thời đại. Nếu bằng cách nào đó có thể nhân bản Einstein từ các tế bào trong bộ não được bảo tồn của ông ấy, tôi nghi ngờ rằng bản sao đó sẽ không phải là Einstein tiếp theo. Các hoàn cảnh lịch sử cũng phải đúng để tạo ra một thiên tài.
Vấn đề ở đây là thiên tài có lẽ là sự kết hợp của việc sinh ra với những khả năng tinh thần nhất định và cũng là quyết tâm và nỗ lực để đạt được những điều vĩ đại. Bản chất của thiên tài Einstein có lẽ là khả năng phi thường của ông để mô phỏng tương lai thông qua các thí nghiệm suy tưởng, tạo ra các nguyên tắc vật lý mới thông qua hình ảnh. Như chính Einstein từng nói: "Dấu hiệu thực sự của trí thông minh không phải là kiến thức, mà là trí tưởng tượng". Và đối với Einstein, trí tưởng tượng có nghĩa là phá vỡ ranh giới của những điều đã biết và đi vào vùng của những điều chưa biết.
Tất cả chúng ta được sinh ra với những khả năng nhất định được lập trình vào gen và cấu trúc của bộ não. Đó là sự may mắn của chọn lọc diễn hóa (draw). Nhưng cách chúng ta sắp xếp những suy nghĩ và trải nghiệm của mình và mô phỏng tương lai là điều hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của chúng ta. Chính Charles Darwin đã từng viết: "Tôi luôn luôn bảo lưu rằng, ngoại trừ những kẻ ngốc, đàn ông không khác nhau nhiều về trí tuệ, chỉ có sự nhiệt tình và chăm chỉ."
TƯƠNG LAI CỦA TÂM TRÍ - MICHIO KAKU
BẢN DỊCH CỦA ĐỖ BÁ HUY
