Đồng hồ tròn năm
1841
Những đồng hồ đầu tiên không có kim phút. Kim phút chỉ trở nên quan trọng cùng với sự phát triển của các xã hội công nghiệp hiện đại. Trong Cách mạng Công nghiệp, xe lửa bắt đầu chạy theo lịch trình, nhà xưởng bắt đầu và dừng làm việc ở những thời điểm đã duyệt trước, và nhịp sống trở nên chính xác hơn.
Đồng hồ yêu thích của tôi được gọi là đồng hồ con lắc xoắn, đồng hồ 400 ngày, hay đồng hồ tròn năm, vì nhiều phiên bản chỉ phải lên dây cót một lần trong năm. Tôi bắt đầu có hứng thú với các đồng hồ này sau khi đọc về ông tỉ phú lập dị Howard Hughes, theo nhà viết tiểu sử Richard Hack thì trong căn phòng yêu thích của ông tỉ phú này có “một quả địa cầu đặt trên một trụ gỗ dái ngựa [và] một lò sưởi lớn, trên mặt lò đặt một chiếc đồng hồ 400 ngày bằng đồng thau của Pháp ‘không phải lên dây cót vì bất kể lí do gì’.”
Đồng hồ tròn năm khai thác công dụng của một cái đĩa nặng treo dưới một sợi dây hay dải lụa mỏng có tác dụng như một lò xo xoắn. Đĩa quay tới lui xung quanh trục thẳng đứng của dây – một chuyển động thay thế cho tác dụng đong đưa của con lắc truyền thống. Các đồng hồ con lắc bình thường có niên đại ít nhất đến năm 1656, khi Christiaan Huygens, lấy cảm hứng từ các hình vẽ của Galileo, ủy quyền chế tạo chúng. Các đồng hồ này chính xác hơn các đồng hồ trước đó do chuyển động gần như đẳng thời của con lắc – chu kì đong đưa giữ tương đối không đổi, đặc biệt nếu biên độ dao động nhỏ.
Ở đồng hồ tròn năm, đĩa quay xoắn và nhả xoắn lò xo một cách từ từ và hiệu quả, cho phép lò xo tiếp tục cấp động lực cho các bánh răng của đồng hồ trong quãng thời gian dài sau lần xoắn dây ban đầu. Các phiên bản xưa của đồng hồ không chính xác cho lắm, một phần do bởi lực lò xo phụ thuộc vào nhiệt độ. Tuy nhiên, các phiên bản sau sử dụng một lò xo bù cho các biến đổi về nhiệt độ. Đồng hồ tròn năm được đăng kí sáng chế bởi nhà phát minh người Mĩ Aaron Crane vào năm 1841. Nhà chế tạo đồng hồ người Đức Anton Harder đã độc lập phát minh ra đồng hồ này vào khoảng năm 1880. Đồng hồ tròn năm trở thành món quà cưới thông dụng vào lúc kết thúc Thế chiến II, khi những người lính Mĩ mang chúng trở về Mĩ.
XEM THÊM. Đồng hồ cát (1338), Con lắc Foucault (1851), Đồng hồ nguyên tử (1955).
Nhiều phiên bản đồng hồ tròn năm chỉ phải lên dây cót một lần trong năm. Đồng hồ tròn năm sử dụng một cái đĩa nặng treo dưới một sợi dây hay dải lụa mỏng có tác dụng như một lò xo xoắn.
250 Mốc Son Chói Lọi Trong Lịch Sử Vật Lí
Clifford A. Pickover
Bản dịch của Thuvienvatly.com
<< Phần trước | Phần tiếp theo >>
