250 Mốc Son Chói Lọi Trong Lịch Sử Vật Lí (Phần 11)

Pin Baghdad

250 tCN

Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta (1745–1827)

Vào năm 1800, nhà vật lí Italy Alessandro Volta phát minh ra thứ thường được xem là pin điện đầu tiên khi ông chồng vài cặp đĩa đồng và kẽm xen kẽ, cách nhau bởi những lớp vải tẩm nước muối. Khi nối đầu trên và đầu dưới của cột đĩa bằng một dây dẫn, một dòng điện bắt đầu chạy trong nó. Tuy nhiên, việc phân tích các tạo vật khảo cổ nhất định đề xuất rằng pin đã ra đời trước khám phá của Volta đến cả thiên niên kỉ.

“Iraq có một di sản quốc gia phong phú,” trang BCC News viết. “Tương truyền Khu vườn Eden và Tháp Babel từng ngự ở mảnh đất cổ xưa này.” Vào năm 1938, trong khi ở Baghdad, nhà khảo cổ người Đức Wilhelm König tìm thấy một cái chai đất sét dài năm-inch (13 cm) chứa bên trong là một bình trụ bằng đồng bao xung quanh một thỏi sắt. Cái chai biểu hiện các dấu hiệu của sự ăn mòn và dường như từng chứa một acid nhẹ, ví dụ giấm hoặc rượu. König tin rằng những cái chai này là pin điện, hay các bộ phận của pin, có lẽ được dùng để mạ vàng lên trên các vật bằng bạc. Dung dịch acid sẽ giữ vai trò chất điện phân, hay môi trường dẫn. Niên đại của các tạo vật ấy không rõ lắm. König ước chừng chúng có tuổi khoảng 250 tCN đến 224 sCN, trong khi những người khác đề xuất tuổi trong ngưỡng 225-640 sCN. Các nhà nghiên cứu sau đó chứng minh được rằng các bản sao của Pin Baghdad thật sự tạo ra dòng điện khi được đổ đầy nước ép nho hoặc giấm.

Nhắc tới pin này vào năm 2003, nhà luyện kim Paul Craddock lưu ý, “Chúng được tìm thấy có một lần. Trong chừng mực mà chúng ta biết, không có ai khác tìm thấy cái gì như vậy. Chúng là những thứ đồ kì lạ; chúng là một trong những bí ẩn của cuộc sống.” Nhiều công dụng đa dạng khác cho pin Baghdad đã được đề xuất, từ việc sử dụng chúng tạo ra dòng điện cho mục đích châm cứu hoặc để gây ấn tượng với những kẻ sùng bái thần tượng. Nếu có dây dẫn hoặc vật dẫn được tìm thấy song hành cùng các pin cổ xưa khác, thì nó sẽ củng cố cho ý tưởng rằng các vật này hoạt động như là pin. Tất nhiên, cho dù mấy cái bình đó thật sự tạo ra dòng điện, thì điều này không hàm ý rằng người cổ xưa hiểu được các vật này thật ra hoạt động như thế nào.

Pin Baghdad cổ xưa gồm một cái chai đất sét với nút chai làm bằng nhựa đường. Đâm xuyên qua nút nhựa là một thỏi sắt, bao xung quanh là một bình trụ bằng đồng. Khi đổ đầy giấm, cái chai tạo ra chừng 1,1 volt. (Ảnh của Stan Sherer)

THAM KHẢO. Máy phát tĩnh điện Von Guerricke (1660), Pin (1800), Pin nhiên liệu (1839), Chai Leyden (1744), Pin Mặt Trời (1954).

250 Mốc Son Chói Lọi Trong Lịch Sử Vật Lí | Clifford A. Pickover
Bản dịch của Thuvienvatly.com
<< Phần trước | Phần tiếp theo >>

Bài trước | Bài kế tiếp