250 Mốc Son Chói Lọi Trong Lịch Sử Vật Lí (Phần 4)

Atlatl

30.000 năm tCN

Ở nhiều nơi trên thế giới, các nền văn hóa cổ xưa đã tìm thấy nền vật lí giết chóc qua việc sử dụng một dụng cụ khéo léo gọi là atlatl (cây ném lao). Dụng cụ này na ná như một thanh gỗ hay một bản gỗ với một cái khớp hay một cái móc ở một đầu, nó sử dụng lực đòn bẫy và các nguyên lí vật lí đơn giản khác cho phép người sử dụng phóng một mũi tên lớn vào mục tiêu ở cự li rất xa (hơn 328 feet (100 mét)) và tốc độ vượt quá 92 dặm/giờ (150 km/h). Hiểu theo nghĩa nào đó, atlatl hoạt động như một đoạn cánh tay nối dài.

Một cái alatl 27.000 năm tuổi làm bằng gạc tuần lộc đã được tìm thấy ở Pháp. Người Da đỏ bản địa đã sử dụng dụng cụ này cách nay 12.000 năm. Thổ dân Úc châu gọi dụng cụ này là woomera. Người miền Đông Phi và người Alaska bản địa cũng sử dụng các dụng cụ giống atlatl. Người Maya và người Aztec (thật ra, chính họ gọi nó là atlatl) là fan hâm mộ của các dụng cụ, và người Aztec đã gây bất ngờ cho các nhà chinh phạt người Tây Ban Nha khi họ sử dụng atlatl chọc thủng hoàn toàn các tấm áo giáp. Thợ săn thời tiền sử có thể sử dụng atlatl để giết những động vật cỡ lớn như voi ma mút.

Ngày nay, Hiệp hội Atlatl Thế giới bảo trợ cho các cuộc thi cấp quốc gia lẫn quốc tế nhằm thu hút các kĩ sư, thợ săn, và mọi người quan tâm tìm hiểu các bí ẩn của công nghệ thời tiền sử.

Một phiên bản khác của atlatk na ná một cái gậy dài hai chân, mặc dù nó đã trải qua sự phát triển công nghệ trong hàng nghìn năm trời. Một mũi lao (dài bốn đến sáu feet, hay khoảng 1,5 mét) lắp khớp vào cái móc phía sau atlatl và ban đầu canh song song với bản gỗ. Người sử dụng atlatl phóng cái lao đi với động tác quét cánh tay và cổ tay, tương tự như cú giao bóng tennis.

Khi atlatl phát triển, người sử dụng phát hiện thấy những bản atlatl uốn dẻo có thể dự trữ và giải phóng năng lượng hiệu quả (giống như người thợ lặn trên tấm ván lặn), và những vật nặng nhỏ bằng đá được thêm vào dụng cụ. Mục đích của những gia trọng này khiến người ta cãi nhau trong nhiều năm trời. Nhiều người cảm thấy các gia trọng làm tăng thêm mức ổn định và khoảng cách cho cú ném bằng cách điều chỉnh thời gian và tính linh hoạt. Cũng có khả năng các vật nặng ấy làm giảm âm thanh để cú ném ít gây chú ý hơn.

Atlatl

Hình vẽ trích từ Sách chép tay Fejérváry-Mayer Aztec tìm thấy ở miền trung Mexico, miêu tả một vị thần cầm ba mũi tên và một cái atlatl. Sách chép tay này có niên đại trước thời Hernán Cortés phá hủy thủ phủ Tenochtitlan của người Aztec vào năm 1521.

XEM THÊM. Nỏ chữ thập (341 tCN), Máy bắn đá (1200), Vết roi Siêu thanh (1927).

250 Mốc Son Chói Lọi Trong Lịch Sử Vật Lí | Clifford A. Pickover
<< Phần trước | Phần tiếp theo >>