Rhodium
Vào năm 1979, Sách Kỉ lục Guinness tặng Paul McCartney một bản mạ rhodium, công nhận ông là nghệ sĩ bán chạy nhất của mọi thời đại. Là một trong những kim loại hiếm nhất và đắt đỏ nhất trên Trái Đất, rhodium có giá trị cao hơn cả bạch kim. Nguyên tố 45 là PGM cuối cùng được khám phá bởi William Hyde Wollaston vào năm 1804 – tên gọi của nó gợi đến các dung dịch màu hoa hồng mà ông đã tạo ra với kim loại quý này.
Rhodium ban đầu được dùng là chất mạ chống ăn mòn, và vẫn được sử dụng trên một số đồ bạc để chống mờ và tỏa sáng. Nó được dùng làm dây dẫn của cặp nhiệt điện để đo nhiệt độ lên tới 2000oC (3800oF) bên trong các lò luyện, và trong các máy điều nhịp tim nhân tạo, để tạo ra những dây dẫn vô cùng mịn truyền tín hiệu điện dạng xung vào thẳng các tế bào tim. Tuy nhiên, nói chung rhodium quá hiếm và quá đắt đỏ để dùng nguyên chất, và nó thường được pha hợp kim với platinum. Trong những lượng nhỏ rhodium được sản xuất hằng năm thì phần lớn được dùng làm trong các bộ chuyển đổi xúc tác làm giảm khí thải độc hại của ô tô.
Palladium
Vào năm 1802, phương pháp bí mật của William Hyde Wollaston lọc quặng bạch kim đem lại một nguyên tố mới. E ngại rằng việc công bố chính thức khám phá của ông có thể khiến các nhà khoa học khác đổ xô vào lĩnh vực này và gây tổn hại cho những kế hoạch của ông muốn chiếm độc quyền thị trường bạch kim, nên thay vậy ông đặt chỗ trên một tờ báo và rao bán kim loại này thông qua một đại lí với tên là ‘chất bạc mới’. Với thủ đoạn này, ông hi vọng chiếm cho được ưu thế thị trường xong mới tiến tới khẳng định vinh quang. Tuy nhiên, khi mọi người cho rằng kim loại mới ấy là ‘trò gian lận rẻ tiền’, Wollaston buộc phải lật bài ngữa, phơi bày sự dối trá của ông và danh tiếng của ông bị tổn hại nghiêm trọng.
Wollaston đặt tên cho kim loại quý màu bạc, cứng và mật độ cao ấy là palladium, theo tên tiểu hành tinh Pallas mới được khám phá. Cực kì hiếm, nó là một trong những kim loại quý báu nhất, và cũng là một chất xúc tác công nghiệp quan trọng. Nó được dùng trong các phản ứng ‘cracking’ biến đổi các hợp chất dầu thô thành sản phẩm hóa dầu hữu ích, và trong các bộ chuyển đổi xúc tác làm giảm khí thải độc hại của ô tô. Nó còn được dùng trong tụ điện tử, làm chất trám răng và đồ trang sức.
Bảng tuần hoàn hóa học tốc hành | Dan Green
Bản dịch của Thuvienvatly.com
