Technetium
Không có đồng vị bền nào, nguyên tố 43 là nguyên tố phóng xạ nhẹ nhất. Mặc dù nó được tạo ra tự nhiên dưới dạng một sản phẩm phân rã của uranium, nhưng mỗi kilogram quặng uranium chỉ tìm được khoảng 0,2 nano gam technetium. Điều này giải thích khoảng trống 68 năm giữa dự đoán của Mendeleev về eka-manganese và technetium cuối cùng được điều chế vào năm 1937. Carlo Perrier và Emilio Segrè, làm việc tại Đại học Palermo ở Sicily, đã nhận ra nguyên tố mới trong lá molybdenum lấy từ bên trong máy gia tốc hạt cyclotron ở Berkeley, California. Họ đi tới tên gọi ấy từ tiếng Hi Lạp technetos, nghĩa là ‘nhân tạo’. Việc tìm thấy phổ hấp thụ của technetium vào năm 1952 sau đó ở các sao kềnh đỏ đã xác nhận lí thuyết về sự tổng hợp hạt nhân cấp sao. Technetium-99, phân rã bằng cách phát ra một photon bức xạ gamma, được dùng trong chụp ảnh y khoa và điều trị ung thư hướng đối tượng. Nó có chu kì bán rã khoảng sáu giờ và không tương tác với cơ thể, vì nó không xuất hiện trong thiên nhiên.
Ruthenium
Các kim loại nhóm bạch kim (PGM) thuộc về gia đình của những nguyên tố đắt tiền nhất trên bảng tuần hoàn. Nhóm này gồm sáu kim loại xuất hiện dưới dạng một block ở giữa các kim loại chuyển tiếp, và bao gồm ruthenium, rhodium, palladium, osmium, iridium và platinum. Sự đắt đỏ của chúng là do chúng vừa hiếm vừa hữu ích với vai trò chất xúc tác công nghiệp. Ruthenium là một thành phần phụ của quặng bạch kim – các PGM có xu hướng xuất hiện chung trong cùng các mỏ trầm tích, và phần lớn được chiết xuất từ hợp kim của chúng, platina, vào đầu thế kỉ 19. Tuy nhiên, việc khám phá ruthenium diễn ra muộn hơn chừng 50 năm sau đó.
Trong tương tác của nó với các nguyên tố khác, ruthenium giữ một vai trò thứ yếu. Hiệu quả trong việc làm tăng độ cứng của các hợp kim platinum và palladium, nó được dùng trong các tiếp xúc điện mang điện trở. Nó còn là một thành phần phụ trong một vài siêu hợp kim hiệu suất cao. Thật vậy, công dụng nổi bật nhất của ruthenium là ngòi ‘RU’ trên bút mực nước Parker 51: ngòi bút bằng vàng 14 carat này có đầu nhọn làm bằng 96,2 phần trăm ruthenium và 3,8 phần trăm iridium.
Bảng tuần hoàn hóa học tốc hành | Dan Green
Bản dịch của Thuvienvatly.com
