Một trong những khía cạnh gây tranh cãi dai dẳng nhất của chương trình thám hiểm sao Hỏa là kết quả của các thí nghiệm dò tìm sự sống của thiết bị hạ cánh Viking hồi thập niên 1970. Trong khi những kết quả sơ bộ phù hợp với sự có mặt của vi khuẩn (hay cái gì đó giống như vậy) trong các mẩu đất, thì sự thiếu chất hữu cơ tìm thấy bởi những thiết bị khác buộc đa số các nhà khoa học phải kết luận rằng các phản ứng kiểu sự sống đó có khả năng nhất là kết quả của những phản ứng hóa học chưa biết, chứ không phải sự sống. Tuy nhiên, Gilbert V. Levin, một trong những nhà khoa học chính làm việc với các thí nghiệm Viking, vẫn tiếp tục giữ quan điểm cho rằng tàu Viking thật sự đã tìm thấy sự sống trong đất sao Hỏa. Ông còn nghĩ rằng xe tự hành Curiosity mới phóng lên có thể sẽ xác nhận điều này khi nó hạ cánh xuống sao Hỏa vào mùa hè tới.
Curiosity không phải là một sứ mệnh dò tìm sự sống được thiết kế chuyên biệt. Thay vào đó, nó tiếp tục tìm kiếm bằng chứng của sự ở được, cả hiện nay lẫn trong quá khứ. Nhưng nó có thể tìm thấy bằng chứng cho sự sống hay không? Levin tin rằng nó có thể, giữa khả năng dò tìm chất hữu cơ của nó và các camera phân giải cao của nó.
Địa điểm tiếp đất của tàu Viking 1 trên sao Hỏa năm 1977. Ảnh: NASA/JPL
Lập luận chính chống lại các khẳng định phát hiện sự sống là sự thiếu những chất hữu cơ tìm thấy trong đất sao Hỏa. Làm thế nào có sự sống mà không có những viên gạch cấu trúc hữu cơ? Có khả năng chất hữu cơ đã bị phá hủy bởi bức xạ tử ngoại mạnh hay những hợp chất hóa học khác có trong đất. Perchlorate có thể làm như thế, và sau đó đã được sứ mệnh Phoenix tìm thấy trong đất hồi vài năm trước, gần cực bắc của sao Hỏa. Bản thân các thí nghiệm, nung đất ở nhiệt lượng cao, có lẽ đã phá hủy mọi chất hữu cơ có mặt (một phần của nghiên cứu là nung đất lên để tiêu diệt mọi sinh vật và sau đó nghiên cứu các chất khí giải phóng còn lại, đồng thời cấp chất dinh dưỡng cho mọi sinh vật giả định và phân tích chất khí giải phóng ra từ đất). Nếu Curiosity có thể tìm thấy chất hữu cơ, hoặc trong đất hoặc bằng cách khoan vào trong đá, thì theo Levin, nó sẽ ủng hộ cho trường hợp đã tìm thấy sự sống trong các thí nghiệm Viking ban đầu, vì chúng là “mảnh còn thiếu” của câu đố.
Còn về các camera thì sao? Mọi sự sống ở dạng vĩ mô, có kích cỡ nhìn thấy, sẽ được phát hiện. Levin và đội của ông còn tìm thấy “những mảng màu nhuốm xanh” trên một số khối đá ở gần đó. Khi kiểm tra những khối đá mang địa y trên Trái đất với hệ thống camera tương tự sử dụng phân tích quang phổ nhìn thấy và phổ hồng ngoại, các kết quả giống một cách đáng chú ý với cái nhìn thấy trên sao Hỏa. Một lần nữa, những kết quả lại gây tranh cãi rộng rãi, với đa số các nhà khoa học nghĩ rằng những mảng đó là những lớp khoáng chất tương tự như những lớp khác đã được nhìn thấy kể từ đó. Tất nhiên, còn có máy chụp ảnh vi mô, tương tự như máy gắn trên xe tự hành Spirit và Opprtunity, mặc dù các vi sinh vật vẫn hãy quá nhỏ để nhìn thấy trực tiếp.
Dẫu vậy, Levin cảm thấy rằng Curiosity có thể minh oan cho những kết quả trước đây của ông. “Đây là một thời khắc rất hào hứng, cái tôi đã chờ đợi nhiều năm trời. Ít nhất thì các kết quả Curiosity có thể mang đến sự đánh giá lại những kết quả của tàu Viking LR mà lâu nay tôi yêu cầu. Dữ liệu dò tìm sự sống Viking LR là dữ liệu duy nhất từng có từ một sao Hỏa sơ khai. Chúng là vô giá và nên được nghiên cứu kĩ lưỡng”, ông nói.
Nguồn: Universe Today
