Số nguyên tử: 33
Trọng lượng nguyên tử: 74,92160
Màu: xám
Pha: rắn
Phân loại: á kim
Điểm nóng chảy: không rõ
Điểm thăng hoa: 1587oC (2889oF)
Cấu trúc tinh thể: tam giác
Một thực tế ít người biết là Napoleon Bonaparte – cựu hoàng đế hùng mạnh, tuy là hơi lùn, của Pháp – có lẽ bị giết bởi giấy dán tường của ông. Vào thế kỉ 19, nguyên tố hóa học độc hại arsenic được dùng làm thuốc nhuộm, đặc biệt trong một bức tranh màu gọi là “Màu xanh Paris” nổi tiếng dùng làm giấy dán tường. Vấn đề là ở chỗ hễ khi khí hậu trở nên ẩm ướt và nấm mốc bắt đầu mọc, nấm mốc sẽ ăn arsenic trong thuốc nhuộm và giải phóng nó dưới dạng khí: chuyện thật tệ cho ai đó ngồi gần bên. Sau chiến bại của Napoleon tại Trận Waterloo, ông bị lưu đày đến hòn đảo ẩm ướt St. Helena ở nam Đại Tây Dương, nơi ông qua đời sáu năm sau đó. Các phân tích sau này cho thấy Napoleon thật sự có vi lượng arsenic trong cơ thể. Đáng chú ý hơn, một quyển vở được tìm thấy hồi thập niên 1980 có chứa một mẩu giấy dán tường của ông, lạ thay, chứng minh nó có chứa thuốc nhuộm Màu xanh Paris đáng hổ thẹn kia.
Napoleon không phải nạn nhân duy nhất của arsenic. Ở Manchester, Anh quốc, vào năm 1900, khoảng 6000 người đã bị nhiễm độc sau khi uống bia vô tình ủ bằng đường nhiễm bẩn arsenic. Bảy mươi người trong số họ thiệt mạng. Tất nhiên, không phải mọi cái chết do arsenic đều là tai nạn. Độc tính của nó sớm đã được biết rõ và điều này, cùng với tính sẵn có của các nguồn arsenic - ví dụ giấy bẫy ruồi và chất diệt cỏ - khiến nó trở thành chất được chọn bởi các độc thủ.
Nguyên tố hóa học được các độc thủ ưa dùng qua các thời đại: arsenic. Ngoài việc trừ khử những người họ hàng khó chịu và kẻ thù xưa, arsenic còn được dùng làm “tạp chất” trong chất bán dẫn, làm cho vật liệu mang điện tích âm.
Nguyên nhân là bởi vì, từng có thời, người ta không thể phát hiện arsenic trong cơ thể. Chỉ 100 milligram (0,0035 oz) là đủ để thiệt mạng, nhưng việc cung ứng những liều lượng nhỏ trong một khoảng thời gian dài gây ra các triệu chứng khó phân biệt với bệnh thông thường. Các triệu chứng này bao gồm nôn mửa, tiêu chảy, mất nước, hôn mê, và cuối cùng tim ngừng đập và thiệt mạng. Việc loại bỏ một người là rất dễ dàng. Đất arsenic trở thành “chất bột thừa kế”, vì khả năng hạ độc thủ những người họ hàng giàu có, ấy là chưa kể đến bọn vua chúa. Toàn bộ điều đó thay đổi vào năm 1836, khi nhà hóa học Anh James Marsh khám phá một phép thử hóa học có khả năng tách li arsenic trong các mẩu sinh vật.
Arsenic là một nguyên tố đã được biết tới từ lâu. Tên gọi có xuất xứ từ tiếng Hi Lạp cổ, arsenikon – tên gọi một khoáng chất “orpiment” màu vàng, một dạng arsenic sulfide. Xác ướp băng 5000 năm tuổi “Otzi” (tìm thấy ở Tirolean Alps vào năm 1991) có vi lượng arsenic trong cơ thể, lời giải thích có khả năng là anh ta làm thợ luyện đồng chuyên nghiệp. Quặng đồng giàu arsenic. Thật vậy, phần lớn arsenic sản xuất trong thế giới hiện đại là phụ phẩm của quá trình tinh luyện các kim loại khác từ quặng của chúng.
Arsenic có một ứng dụng hiện đại ngoài là chất độc được ưa dùng. Nó được dùng trong điện tử học bán dẫn với vai trò “tạp chất”, khi kết hợp với các chất bán dẫn gốc biến đổi chúng thành vật liệu loại n (giàu electron) dùng trong transistor và vi mạch – một thí dụ cơ bản là gallium-arsenide.
Thật lạ, arsenic còn có tác dụng có lợi đối với một số dạng sống – có bằng cho thấy gà, chẳng hạn, hưởng lợi từ việc tiêu hóa hàm lượng thấp arsenic.
Trích The Periodic Table – Paul Parsons & Gail Dixson
