SỰ PHÁT TRIỂN CỦA ĐẠI BÁC
Đại bác cổ thô sơ được chế tạo bởi người Trung Hoa, người Arab, và người Mông Cổ, nhưng đại bác đầu tiên như chúng ta biết được chế tạo ở Đức và Italy. Tên gọi đại bác (cannon), thật tình cờ, có xuất xứ từ dạng ống trụ của dụng cụ; tiếng Latin gọi nó là canna. Tiếng Latin canon sau này còn được dùng để gọi “súng”.5
Một khẩu đại bác cầm tay của người Trung Hoa xưa
Đại bác đầu tiên của người Anh xuất hiện vào năm 1327, và có một số chỉ dấu cho biết người Đức Berthold Schwartz (đôi khi được gọi là “Black Bart”) đã trộn các thành phần của thuốc súng vào khoảng thời gian này và có thể đã chế tạo một đại bác đơn giản. Theo truyền thuyết, ông cho hỗn hợp của mình vào một cái chậu và đậy lên nó bằng một phiến đá lớn, và bằng cách nào đó châm lửa làm nó nổ tung, thổi bay phiến đá lớn xuyên thủng nóc phòng thí nghiệm của ông.6
Năm 1326, hình vẽ đầu tiên của đại bác xuất hiện trong một quyển sách của Walter de Milemete. Và vào năm 1341, một bài thơ mang tựa đề Vịnh Pháo Sắt của Xian Zhang ra đời. Ông tả rằng một quả cầu bắn ra từ đại bác có thể “xuyên thủng tim hoặc bụng... và thậm chí có thể xuyên thủng vài người cùng lúc.”7
Tuy nhiên, đại bác vẫn tương đối hiếm ở châu Âu vào những năm 1340, và chúng mới bắn ra tên và đạn chùm. Trong một số trường hợp, mũi tên bốc cháy trong khi bay. Hơn nữa, ở những khẩu đại bác xưa nhất, thuốc súng là một chất bột mịn và vụ nổ thu được không ấn tượng cho lắm. Thật vậy, chỉ một phần thuốc súng thật sự phát nổ. Thuốc súng được cho vào một ống trụ bằng đồng thau hoặc bằng sắt, ống được bịt kín ở đầu dưới, và đạn được đặt lên trên nó. Ban đầu người ta dùng những viên đá lớn làm đạn, nhưng cuối cùng người ta thay chúng bằng những quả cầu sắt. Chúng có dạng cầu vì chuyển động nhào lộn của chúng trong khi bay. Thuốc súng được châm lửa qua một lỗ mồi. Hiểu theo nghĩa nào đó thì nó là một cái công tắc, nhưng thật ra nó gồm một dây thuốc súng hẹp. Khi hỗn hợp thuốc súng được mồi lửa, nó nhanh chóng biến đổi từ dạng rắn sang dạng hơi, làm tăng thể tích của nó lên khoảng bốn nghìn lần. Hơi này bị nén mạnh và tạo ra một lực hết sức lớn khi nó dãn nở, đẩy viên đạn chạy theo rãnh nòng.
Cần rất nhiều kiến thức khoa học và công nghệ trong chế tạo đại bác. Luyện kim quan trọng trong khâu chế tạo nòng đại bác và thân bọc; hóa học quan trọng trong việc xác định hỗn hợp tốt nhất cho thuốc súng và đặt lượng bao nhiêu vào đại bác. Quá ít thuốc súng thì đạn không bay đủ xa; quá nhiều thuốc súng thì khẩu đại bác sẽ nổ, làm chết hết những ai ở gần nó. Thật vậy, trong những năm đầu sử dụng, nhiều người lính đã thiệt mạng do đại bác phát nổ.
Quy trình bắn đại bác của đội pháo binh đại thể như sau:
a) Cho lượng vừa đủ thuốc súng vào nòng, và nó phải được ép xuống.
b) Nhét một miếng nùi xốp hay một cái nút lên trên.
c) Đặt khẩu đại bác gần bệ phóng và tì lên bệ phóng.
d) Nhét thuốc súng vào lỗ châm ngòi.
e) Mang lửa mồi lỗ châm ngòi.
Vật lí học và chiến tranh
Barry Parker - Trần Nghiêm dịch
<< Phần trước | Phần tiếp theo >>
