CERN vừa công bố một phát biểu xác nhận rằng nhóm hợp tác OPERA đã nhận ra một đặc điểm trong thí nghiệm của họ có thể giải thích sự phát hiện neutrino siêu sáng – đó là một sợi quang bị hỏng. Nhóm hợp tác hiện đang nghiên cứu vấn đề này, và một nguồn sai số có khả năng nữa, và lên kế hoạch tiến hành những lần chạy thực nghiệm mới vào tháng 5 tới.
Vào tháng 9 năm ngoái, nhóm hợp tác OPERA tại phòng thí nghiệm dưới lòng đất Gran Sasso ở miền trung Italy đã đưa tin chấn động khắp cộng đồng vật lí. Các nhà nghiên cứu của nhóm nhận ra rằng họ đã quan sát thấy những hạt neutrino sinh ra từ phòng thí nghiệm vật lí hạt CERN ở gần Geneva dường như đã truyền đi 730 km đến phòng thí nghiệm Italy ở tốc độ vượt quá tốc độ ánh sáng. Công bố trên đã gây đình đám khắp thế giới vì nó có vẻ mâu thuẫn với thuyết tương đối đặc biệt của Einstein.
(Ảnh: OPERA)
Lúc ấy, nhóm OPERA đã tính ra mức độ tin cậy "6σ", hay một-trong-một-tỉ khả năng kết quả trên là một sai số thống kê. Các kết quả được mô tả trong một bài báo gửi đăng trên server bản thảo arXiv. Tuy nhiên, nhóm hợp tác cũng làm rõ rằng các nhà nghiên cứu OPERA sẽ tiếp tục xem xét kĩ lưỡng mọi phương diện của thí nghiệm nhằm tìm kiếm các sai số hệ thống; nói cách khác, đó là những sai sót trong khâu bố trí thí nghiệm. Nay có vẻ như họ đã tìm thấy sai sót của mình.
Vấn đề liên quan đến cách dữ liệu được truyền đi bên trong thí nghiệm. Tốc độ neutrino được tính bằng cách chia quãng đường cơ sở đã đi (tính bằng số đo GPS) cho thời gian chuyển động (tính bằng một đồng hồ nguyên tử). Nay các nhà nghiên cứu nhận ra rằng một sợi quang nối tín hiệu GPS với đồng hồ nguyên tử có lẽ đã không hoạt động đúng chức năng vào lúc khi phép đo được thực hiện. Sai sót này có thể dẫn tới sự ước tính thấp thời gian cần thiết cho các hạt neutrino thực hiện chuyến hành trình của chúng.
Tuy nhiên, tình huống không đơn giản như vậy. Các nhà nghiên cứu còn nhận ra một nguồn sai sót có khả năng xảy ra nữa có thể đẩy kết quả đi theo một xu hướng khác – đề xuất rằng các neutrino đang chuyển động còn nhanh hơn nữa. Sai sót này có thể liên quan đến một dao động tử dùng để cung cấp thời gian đồng bộ GPS, nó có thể dẫn tới sự ước tính quá cao thời gian chuyển động của hạt neutrino.
“Nhóm OPERA đã báo cáo với các cơ quan tài trợ và các phòng thí nghiệm chủ lực của nhóm rằng họ đã nhận ra hai hiệu ứng có khả năng có ảnh hưởng lên phép đo thời gian neutrino của nhóm,” bản thông cáo CERN trình bày. “Phạm vi tác động của hai hiệu ứng này hiện đang được nhóm OPERA nghiên cứu. Những phép đo mới với những chùm xung ngắn đã được lên lịch cho tháng 5 tới.”
Alpha Physics – thuvienvatly.com
Nguồn: physicsworld.com
