Giải Nobel Sinh lí học hay Y khoa năm nay được trao cho ba nhà khoa học đã có những khám phá đưa đến những giải pháp điều trị mới cho một số bệnh kí sinh trùng nguy hiểm nhất.
Nửa giải thưởng chia cho William C. Campbell và Satoshi Ōmura cho việc khám phá một liệu pháp mới điều trị bệnh truyền nhiễm bởi giun tròn kí sinh. Nửa giải thưởng còn lại trao cho Youyou Tu cho việc khám phá một loại thuốc chống sốt rét, bệnh do muỗi truyền nhiễm cướp đi khoảng 450.000 mạng sống mỗi năm, theo thông tin của Quỹ Nobel.
Một tế bào hồng cầu bị nhiễm kí sinh trùng sốt rét chủng Plasmodium
“Hai khám phá này đã mang lại cho nhân loại những phương tiện mới mạnh mẽ làm khuất phục những chứng bệnh nguy hiểm ảnh hưởng đến hàng trăm triệu con người mỗi năm này. Hệ quả là cải thiện sức khỏe con người và giảm nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm,” trích thông cáo của Quỹ Nobel.
Campbell và Ōmura khám phá một loại thuốc gọi là avermectin, các dẫn xuất của nó giúp điều trị bệnh mù do nhiễm khuẩn nước sông và bệnh bạch huyết do giun chỉ. Bệnh mù do nhiễm khuẩn nước sông làm cháy giác mạc và cuối cùng thì gây mù, còn bệnh bạch huyết do giun chỉ thì làm sưng phù mạn tính và có thể đưa đến bệnh chân voi và phù tinh hoàn.
Giáo sư Ōmura là một nhà vi sinh vật học tại trường Đại học Kotasato ở Nhật Bản, ông là người đã có bước tiến quan trọng hướng đến khám phá ra loại thuốc giành giải Nobel như đã nói. Ông biết rằng nhiều giống vi khuẩn thuộc họ Streptomyces biểu hiện các tính chất kháng khuẩn. Ōmura đã có thể tách li các giống Streptomyces từ đất và đã nuôi cấy chúng thành công trong phòng thí nghiệm. Từ đó, Ōmura chọn khoảng 50 giống triển vọng nhất để tiếp tục thử nghiệm.
Sau đó, Campbell, hiện nay là nhà nghiên cứu tại Đại học Drew ở Madison, bang New Jersey, Hoa Kì, chứng minh được rằng một thành phần thuộc một trong những giống nuôi cấy này có tác dụng kháng kí sinh trùng ở các loài vật nuôi trong nhà và trong trang trại. Thành phần đó được chiết xuất thành thuốc avermectin, sau đó được cải tiến thành hợp chất Ivermectin. Thuốc Ivermectin sau đó được chứng minh là có tác dụng tiêu diệt hiệu quả đối với ấu trùng kí sinh trùng.
Youyou Tu bắt đầu tìm kiếm các tác nhân kháng sốt rét từ cuối thập niên 1960, vào lúc chứng bệnh này hoành hành cao trào; các phương pháp truyền thống điều trị sốt rét - chloroquine và quinine - trở nên kém hiệu quả. Tu là giáo sư tại Học viện Y học Cổ truyền Trung Hoa, bà đã chuyển sang tìm kiếm thảo dược và bắt đầu theo dõi tác dụng của thảo dược đối với các động vật bị nhiễm sốt rét. Bà tìm thấy một chiết xuất nhất định từ thảo mộc Artemisia annua (cây ngải) có nhiều hứa hẹn.
Sau khi chiết xuất thành phần hoạt tính từ loài thảo mộc trên, Tu chứng minh được rằng nó có tác dụng kháng lại hiệu quả đối với kí sinh trùng sốt rét ở động vật và ở người. Hợp chất đó ngày nay được gọi là artemisinin.
Campbell và Ōmura sẽ nhận nửa số tiền thưởng 8 triệu krona Thụy Điển (khoảng 960.000 USD), còn Tu nhận một nửa còn lại.
Theo NobelPrize.org, Live Science
