Nếu bạn muốn làm lệch hướng một tiểu hành tinh lang thang để nó không va chạm với Trái đất, thì tốt nhất bạn nên thành công ngay từ lần triển khai đầu tiên. Với suy nghĩ này, Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) hiện đang tìm kiếm những ý tưởng mới nhằm giúp phát triển một sứ mệnh làm lệch hướng tiểu hành tinh do Mĩ và châu Âu hợp tác. Với hạn chót là tháng 10 năm 2022, mục đích của sứ mệnh là gửi một cặp phi thuyền đến một tiểu hành tinh gần Trái đất, tại đó một phi thuyền sẽ va chạm với nó còn phi thuyền kia thì quan sát cái xảy ra.
Được đặt tên là sứ mệnh Va chạm và Làm lệch hướng Tiểu hành tinh (AIDA), nó là một phần của chương trình Nhận thức Tình huống Vũ trụ (SSA) của ESA, chương trình tìm kiếm những ý tưởng về những phương pháp mặt đất và trên không gian để nghiên cứu và đánh giá cách làm lệch hướng các tiểu hành tinh.
Ảnh minh họa sứ mệnh AIDA
“AIDA mang lại một nền tảng triển vọng cho việc thử nghiệm và minh chứng những phương pháp làm lệch khác nhau,” phát biểu của Detlef Koschny, điều hành viên chương trình vật thể gần Trái đất của SSA. “Do đó, cái quan trọng là hỏi những người dùng xem họ muốn làm gì với một sứ mệnh như thế này.”
Mục đích của AIDA là nghiên cứu cơ sở vật lí của những va chạm tốc độ cao giữa phi thuyền vũ trụ và tiểu hành tinh. Ý tưởng là gửi hai phi thuyền lên một tiểu hành tinh kép. Nghĩa là hai tiểu hành tinh trong đó vật thể nhỏ quay xung quanh vật thể lớn hơn. Phi thuyền vũ trụ sẽ có một con tàu Thử nghiệm Định hướng lại Tiểu hành tinh Kép (DART) do Phòng thí nghiệm Vật lí Ứng dụng Johns Hopkins ở Mĩ thiết kế. Con tàu này chỉ mang theo một máy ghi ảnh để nhắm mục tiêu, vì nhiệm vụ của nó là làm một quả đạn pháo làm lệch hướng một tiểu hành tinh. Phi thuyền thứ hai là phi thuyền Giám sát Va chạm Tiểu hành tinh (AIM) do ESA chế tạo. Nó sẽ khảo sát tiểu hành tinh đó và ghi lại các sự kiện trước và sau va chạm.
“Ưu điểm là hai phi thuyền đó đơn giản và độc lập nhau,” phát biểu của Andy Cheng thuộc đơn vị Johns Hopkins, lãnh đạo phía Mĩ của AIDA. “Chúng đều có thể hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu chính của mình mà không cần phi thuyền kia.”
Kế hoạch là nhắm tới những tiểu hành tinh kép gần Trái đất gọi là Didymos. Va chạm của chúng với DART sẽ được lên lịch cho xảy ra khi các tiểu hành ở đủ gần Trái đất để dễ dàng quan sát từ mặt đất, trong khi AIM ghi lại hoạt động tại hiện trường. DART sẽ va chạm với thành viên thứ hai của cặp đôi này, nó có đường kính 150 m. Ước tính DART cân nặng hơn 300 kg và sẽ chuyển động ở vận tốc tương đối 6,25 km/s (hay 22.500 km/h).
Ở tốc độ đó, cú va chạm sẽ là một ví dụ thuộc loại “va chạm siêu tốc”. DART sẽ va vào tiểu hành tinh mạnh đến mức vật chất tại điểm va chạm sẽ chuyển thành plasma. Đó là một cú va chạm rất khốc liệt, nhưng câu hỏi còn lại là một tiểu hành tinh sẽ bị lệch hướng bao nhiêu bởi một va chạm như thế? Vì lí do này, đội khoa học AIDA đã chọn một cặp tiểu hành tinh kép, để sự lệch hướng đó dễ đo và đánh giá hơn thông qua lực hấp dẫn của chúng. Hi vọng là làm lệch hướng mục tiêu chừng 0,5 đến 1%.
ESA cho biết dự án AIDA còn có những công dụng khác ngoài làm lệch hướng tiểu hành tinh. Nó còn mang đến cái nhìn mới sâu sắc về lịch sử của Hệ mặt trời sơ khai, và mối đe dọa do những mảnh vỡ vũ trụ mang lại.
Nguồn: ESA, EPSC (PDF)
