Tìm thấy sao siêu mới loại Iax

Sao siêu mới thường được cho là có hai loại chính. Nhưng một đội nhà thiên văn trong đó có Wendy Freedman, Mark Phillips và Eric Persson tại Viện Carnegie vừa báo cáo rằng họ đã khám phá ra một họ hàng mới của sao siêu mới gọi là Loại Iax. Nghiên cứu này được duyệt đăng trên tạp chí The Astrophysical Journal.

Trước đây, sao siêu mới được phân chia thành loại co-lõi hoặc loại Ia. Sao siêu mới co-lõi là vụ nổ của một ngôi sao gấp khoảng 10 đến 100 lần khối lượng của mặt trời của chúng ta. Sao siêu mới Loại Ia là sự qua đời hoàn toàn của một sao lùn trắng nhỏ xíu.

Loại mới này, Iax, mờ hơn và có năng lượng thấp hơn Loại Ia. Mặc dù cả hai loại đều có xuất xứ từ những sao lùn trắng phát nổ, nhưng sao siêu mới Loại Iax có lẽ không hoàn toàn phá hủy sao lùn trắng đó. “Một sao siêu mới Iax về cơ bản là một sao siêu mới mini,” phát biểu của tác giả đứng tên đầu của nghiên cứu trên, Ryan Foley tại Trung tâm Thiên văn Vật lí Harvard-Smithsonian (CfA).

Hình minh họa cho thấy nguyên bản còn ngờ vực của một loại sao siêu mới gọi là Loại Iax. Vật chất từ một ngôi sao helium nóng, màu xanh ở bên phải đang tuồn về phía một sao lùn trắng carbon/oxygen ở bên trái đang chìm trong một đĩa bồi tụ. Trong nhiều trường hợp, sao lùn trắng còn sống sót sau vụ nổ. Ảnh: Christine Pulliam (CfA)

Đội nghiên cứu đã nhận dạng 25 mẫu thuộc loại mới này của sao siêu mới. Không có mẫu nào trong số chúng xuất hiện trong các thiên hà elip, những thiên hà có nhung nhúc những ngôi sao già. Điều này cho thấy sao siêu mới Loại Iax có xuất xứ từ những hệ sao trẻ.

Dựa trên nhiều số liệu quan sát đa dạng, đội khoa học kết luận rằng sao siêu mới Loại Iax có xuất xứ từ một hệ sao đôi chứa một sao lùn trắng và một sao đồng hành đã mất hydrogen bên ngoài của nó, để lại helium thống trị. Sao lùn trắng đó thu gom helium từ ngôi sao bình thường kia.

Các nhà nghiên cứu không biết chắc cái gì gây ra sao siêu mới Loại Iax. Có khả năng lớp helium bên ngoài bốc cháy trước, gửi một sóng xung kích vào sao lùn trắng. Hoặc là sao lùn trắng có thể bốc lửa trước do tác dụng của lớp vỏ helium phủ bên trên.

Dù là khả năng nào, có vẻ như trong nhiều trường hợp sao lùn trắng sống sót được sau vụ nổ, không giống như trong sao siêu mới Loại Ia, trong đó ngôi sao lùn trắng bị phá hủy hoàn toàn.

Đội khoa học tính được rằng sao siêu mới Loại Iax có số lượng đông bằng một phần ba so với Loại Ia. Lí do khiến có ít sao siêu mới loại này được phát hiện vì chúng thuộc loại mờ và chỉ sáng bằng một phần trăm so với sao siêu mới Loại Ia.

Nguồn: Carnegie Institution for Science

Bài trước | Bài kế tiếp