Tìm hiểu nhanh vật lí hạt (Phần 9)

Những trục trặc với thuyết nguyên tử hiện đại

Bất chấp những thành công này, cộng đồng khoa học thời ấy vẫn có một vướng mắc thật sự với giả thuyết nguyên tử: họ không hề thích thứ họ không thể nhìn thấy. Ngài Humphry Davy (1778 – 1829) – tác giả của đèn mỏ than Davy – lúc trao giải cho Dalton tại Hội Hoàng gia vào năm 1826, nhận xét rằng dù thuyết nguyên tử của Dalton không thật sự hay ho, nhưng các kết quả thực nghiệm của ông vẫn là hữu ích.

Thật không may, các cải tiến về độ chuẩn xác thực nghiệm thật sự đã kìm hãm việc chấp nhận thuyết nguyên tử.

Mãi đến năm 1908 – 100 năm sau khi xuất bản công trình hạt giống của Dalton – thì bằng chứng thực nghiệm ủng hộ lời giải thích năm 1905 của Albert Einstein về quan sát năm 1827 của nhà thực vật học Robert Brown cuối cùng mới thuyết phục được phần lớn mọi người về sự tồn tại của các nguyên tử và phân tử.

Brown (1773–1858) để ý thấy các hạt phấn hoa li ti lơ lửng trong nước sẽ nhảy nhót ngẫu nhiên khi nhìn dưới chiếc kính hiển vi của ông. Hiện tượng này được gọi là Chuyển động Brown. Einstein (1879 – 1955) giải thích hiện tượng này bằng cách tính quãng đường mà các hạt đi được nếu chúng liên tục bị bắn phá bởi các phân tử cấu thành của chất lỏng.

James Clerk Maxwell (1831 – 1879) và sau này Ludwig Boltzmann (1844 – 1906) có nhiều thành công trong việc mô tả hành trạng nhiệt động lực học của các chất khí bằng cách lập mô hình chúng dưới dạng những tập hợp gồm những quả billard tí hon, chuyển động nhanh, liên tục đập vào thành bình chứa chúng. Đây là thuyết động học chất khí, và nó có thể được dùng để giải thích những thứ như áp suất và nhiệt độ. Tất nhiên, những quả billard này chính là các phân tử của Avogadro.

Nhưng chính một trong những thành tựu vĩ đại khác của Maxwell – sự thống nhất lực điện và lực từ – mới cho phép các nhà khoa học hiểu rõ hơn một bộ mặt khác của thế giới xung quanh chúng ta: ánh sáng.

TÌM HIỂU NHANH VẬT LÍ HẠT
Tom Whyntie & Oliver Pugh
Bản dịch của Thuvienvatly.com
<< Phần trước | Phần tiếp theo >>