Plato (428-348/347 trước Công nguyên)
Triết học của Plato và mối liên quan của nó đối với vũ trụ học Hi Lạp không thể hiểu là một sự phản ứng lại các vấn đề xã hội và chính trị. Plato thuộc về thời đại bước vào đời sống công chúng khi Bạo chúa thứ ba mươi, gồm hai người bà con của ông, thống trị Athens. Hành động của họ khiến Plato phẫn nộ. Khi ách thống trị của họ bị lật đổ, Plato lại tính đến chuyện tham gia chính quyền. Nhưng rồi nền dân chủ đã làm khổ người thầy và người bạn của ông, Socrates. Những kinh nghiệm sau đó, có lẽ gồm một lần chạm trán với sự độc tài của Syracuse, xác nhận sự mất hết can đảm của Plato đối với hành động của những kẻ cầm quyền. Ông tìm kiếm những chuẩn bất biến để trụ lại với những phán quyết thiên vị của kẻ cầm quyền.
Trong câu chuyện ngụ ngôn nổi tiếng của ông về hang động, Plato tưởng tượng con người bị trói buộc từ thời thơ ấu trong một hang động, vì gông cùm nên họ vẫn phải ngồi đó, chỉ nhìn vào một hướng. Một ngọn lửa phía sau họ tạo nên bóng của các vật in lên vách hang phía trước mặt họ. Trong sự thiếu vắng bất cứ thứ kinh nghiệm nào khác, những kẻ bị cầm tù chấp nhận bóng đổ là thực tại. Plato giải thích rằng nhà tù hang động đó tương ứng là bộ phận của thế giới được khám phá bởi các giác quan thể xác của chúng ta. Việc thoát khỏi hang động tương ứng với việc sử dụng trí thông minh để tiến tới hiểu biết về thế giới thực tại.
Aristotle (384-322 tCN)
Aristotle là con trai của vị bác sĩ riêng của vua xứ Macedon, vùng đất nghèo nàn của những kẻ ngang ngược ở rìa bắc của bán đảo Hi Lạp. Khi ông 17 tuổi, năm 367, Aristotle nam tiến tới Athens. Ông ở lại đó 20 tiếp theo để học tại Viện của Plato. Trong khi đó, ở Macedon, Philip II lên ngai vàng năm 359 và từ từ mở rộng quyền lực. Athens vẫn là địch thủ chính của ông ta. Cảm nhận được sự chống đối Macedon ở Athens, cùng với cái chết của Plato vào năm 397, khuyến khích Aristotle rời khỏi Athens. Ở Tiểu Á, ông tìm được một viện hàn lâm mới dưới sự bảo trợ của người trị vì địa phương, người có cô con gái nuôi 18 tuổi gả cho Aristotle. Từ mô tả của ông về thời kì lí tưởng cho kết hôn là 37 tuổi đối với nam và 18 tuổi đối với nữ, có thể suy luận ra rằng sự lưu vong tự nguyện của Aristotle khỏi Athens không phải là một chuyện không vui. Năm 342, Aristotle trở lại Macedon giám hộ con trai của Philip, Alexander. Philip hoàn thành cuộc chinh phục xứ Hi Lạp vào năm 338, chỉ bị ám sát chết vào năm 336. Alexander lên ngôi và Aristotle trở lại Athens một cách thoải mái trên phương diện kẻ chiến thắng. Trong khi Alexander xâm chiếm vùng Cận Đông, ông không xao lãng việc gửi về Athens cây cỏ, động vật và các bản ghi chép thiên văn về cho Aristotle nghiên cứu. Khi Alexander Đại đế chết vào năm 323, Aristotle lại đi tha hương tự nguyện. Ông mất một năm sau đó, năm 322.
Aristotle, nhà khoa học có sức ảnh hưởng to lớn
Xem lại Phần 1
Còn tiếp nhiều kì...
