Viện Khoa học Hoàng gia Thụy Điển vừa công bố chính thức Giải Nobel Sinh lí học hay Y học năm 2012. Giải thưởng năm nay thuộc về
John B. Gurdon và Shinya Yamanaka
"cho sự khám phá rằng các tế bào trưởng thành có thể được lập trình lại để trở thành tế bào đa năng"
John B. Gurdon sinh năm 1933 ở Dippenhall, Anh quốc. Ông lấy bằng tiến sĩ từ trường Đại học Oxford vào năm 1960 rồi đi nghiên cứu hậu tiến sĩ tại Viện Công nghệ California, Mĩ. Năm 1972, ông vào làm việc tại trường Đại học Cambridge ở Anh với vai trò giáo sư sinh học tế bào và hiệu trưởng trường Magdalene College. Gurdon hiện đang làm việc tại Viện Gurdon ở Cambridge, nước Anh.
Shinya Yamanaka sinh năm 1962 ở Osaka, Nhật Bản. Ông lấy bằng MD tại trường Đại học Kobe vào năm 1987 và được đào tạo thành bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình trước khi chuyển sang nghiên cứu cơ bản. Năm 1993, Yamanaka lấy bằng tiến sĩ tại trường Đại học Osaka, sau đó ông làm việc tại Viện Gladstone ở San Francisco và Viện Khoa học và Công nghệ ở Viện Nara, Nhật Bản. Yamanaka hiện là giáo sư tại trường Đại học Kyoto và cũng là người của Viện Gladstone.
John B. Gurdon đã phát hiện vào năm 1962 rằng sự chuyên hóa của các tế bào là có tính thuận nghịch. Trong một thí nghiệm kinh điển, ông đã thay thế nhân bào chưa trưởng thành trong một tế bào trứng ếch bằng nhân bào ruột trưởng thành. Tế bào trứng ếch đã biến đổi này phát triển thành một con nòng nọc bình thường. ADN của tế bào trưởng thành vẫn có đủ mọi thông tin cần thiết để phát triển mọi tế bào ở con ếch đó.
Hơn 40 năm sau, vào năm 2006, Shinya Yamanaka đã phát hiện ra làm thế nào những tế bào trưởng thành còn nguyên vẹn có thể được lập trình lại để trở thành những tế bào gốc chưa trưởng thành. Thật bất ngờ, bằng cách đưa vào thêm chỉ vài ba gen, ông đã có thể lập trình lại các tế bào trưởng thành để trở thành những tế bào gốc đa năng, tức là những tế bào chưa trưởng thành có thể phát triển thành mọi loại tế bào trong cơ thể.
Những khám phá mang tính đột phát này đã làm thay đổi hoàn toàn quan điểm của chúng ta về sự phát triển và chuyên hóa tế bào. Ngày nay, chúng ta hiểu rằng tế bào trưởng thành không bị hạn chế mãi mãi với trạng thái chuyên hóa của nó. Sách vở giáo khoa sẽ phải viết lại và những lĩnh vực nghiên cứu mới ra đời. Bằng cách lập trình lại tế bào ở người, các nhà khoa học đã có thể tạo ra những cơ hội mới để nghiên cứu bệnh tật và phát triển các phương pháp chẩn đoán và điều trị.
Trần Nghiêm (thuvienvatly.com)
Theo NobelPrize.org
