CERN đối mặt trước sự cắt giảm ngân sách 250 triệu bảng

Sự cắt giảm 250 triệu bảng ngân quỹ của CERN sẽ không ảnh hưởng đến Máy Va chạm Hadron Lớn, nơi chứa thí nghiệm ATLAS

Phòng thí nghiệm vật lí hạt CERN ở gần Geneva sắp bị cắt giảm khoảng 330 triệu CHF (tương đương 250 triệu bảng Anh) khỏi ngân quỹ giai đoạn 2011 – 2015. Theo ông chủ CERN, Rolf-Dieter Heuer, việc cắt giảm đó đòi hỏi phải cơ cấu lại các nghiên cứu với các máy gia tốc hạt trong tương lai. Tuy nhiên, Heuer quả quyết rằng việc cắt giảm sẽ không ảnh hưởng đến hoạt động của Máy Va chạm Hadron Lớn (LHC) hoặc buộc CERN phải sa thải 2000 nhân viên (như đã từng xảy ra trước đây). Hội đồng CERN sẽ họp vào hôm 16 tháng 9 tới để thông qua kế hoạch mới của cơ quan này.

Việc cắt giảm ngân sách sẽ ảnh hưởng nhiều nhất đến các nâng cấp và máy gia tốc tương lai, những thứ hiện nay “đang diễn ra chậm chạp”. Song song với sự cắt giảm ngân quỹ mới – gọi là kế hoạch trung hạn – là sự hoạt động của các máy gia tốc CERN trong kì nghỉ dưỡng một năm như kế hoạch của LHC vào năm 2012, khi người ta chuẩn bị cho LHC tiến thẳng lên các va chạm năng lượng cực đại 14 TeV. Một vài máy gia tốc đã được lên kế hoạch sử dụng trong thời kì nghỉ ngơi này để nghiên cứu các kĩ thuật dò tìm mới, nhưng theo kế hoạch mới thì toàn bộ các máy gia tốc của CERN sẽ không hoạt động trong năm 2012.

Các kế hoạch tương lai

Bị tác động nghiêm trọng nhất là nghiên cứu về Máy Va chạm Thẳng Nhỏ gọn (CLIC) – thiết kế riêng của CERN cho một máy va chạm electron-positron tương lai – có thể xây dựng một khi LHC đi tới cuối đời hoạt động của nó. Mặc dù nghiên cứu về CLIC và một “cỗ máy proton năng lượng cao” sẽ vẫn tiếp tục, nhưng sự đóng góp của CERN cho CLIC sẽ giữ ở mức 16 triệu bảng và không tăng thêm như dự tính trước đây. “Trong tình hình tài chính và chính trị hiện nay, tôi nghĩ chắc chắn CLIC là một trong những chương trình sẽ chịu ảnh hưởng”, nhà lí thuyết hạt John Ellis phát biểu.

Tuy nhiên, Ellis cho biết các tài nguyên do phía CERN cung cấp hiện nay cho phép đủ để triển khai thiết bị kiểm tra CLIC. Nhưng sự cắt giảm ngân sách khiến một thiết bị chứng minh nguyên lí kĩ thuật gọi là CLIC0, thiết bị phải xây dựng trước khi CLIC có thể được thông qua, sẽ không triển khai được trừ khi có thêm sự hỗ trợ tài chính từ phía nào khác. CLIC0 sẽ gia tốc chùm hạt lên khoảng 10 GeV.

Ellis lưu ý rằng quyết định gần đây của CERN là mở cửa tư cách thành viên CERN cho các nước ngoài châu Âu có thể sẽ mang thêm nguồn tài trợ về cho tổ chức này.

Thắt lưng buộc bụng

“Sự cắt giảm ngân sách tại CERN là một tin gây thất vọng”, phát biểu của Tim Gershon, một nhà vật lí hạt thuộc trường đại học Warwick ở Anh quóc, người đang nghiên cứu thí nghiệm LHCb tại CERN. “Mặc dù ban điều hành CERN đã thành công trong việc tìm ra giải pháp tiết kiệm để tránh không xảy ra bất kì tổn thất khoa học vĩnh cửu nào, nhưng năng suất của phòng thí nghiệm này sẽ bị giảm đi đáng kể”.

Tuy nhiên, những người khác thì xem thông tin này là hệ quả tất yếu của các nước trong khu vực châu Âu vốn đang thắt lưng buộc bụng. “Trong tình hình tài chính hiện nay, những sự cắt giảm như thế này chẳng có gì là bất ngờ và trong khi chúng sẽ làm chậm đi tiến độ của một số dự án dài hạn, nhưng chúng không mang đến nguy cơ nào cho các mục tiêu khoa học của CERN cả”, theo Mark Lancaster, một nhà vật lí hạt thuộc trường đại học College London, người nghiên cứu về detector Compact Muon Solenoid tại CERN.

Nguồn: physicsworld.com