Mặt trời của chúng ta đã có tên gọi đúng hay chưa?

Có lẽ bạn chưa từng nghi ngờ gì khi nghe tới một số tên sao như Polaris, Sao Bắc cực – hay Betelgeuse trong chòm sao Orion. Nhưng, mặc dù nó là một sao ngôi, mặt trời của chúng ta không có một cái tên chung được chấp nhận rộng rãi và một cái tên riêng độc nhất vô nhị. Nó chỉ là mặt trời thôi.

Thỉnh thoảng bạn nghe người ta sử dụng tên gọi Sol chỉ mặt trời của chúng ta. Sol là tương đương tiếng La Mã của vị thần mặt trời của người Hi Lạp, Helios. Và có lẽ hồi xa xưa người ta không thật sự sử dụng những cái tên này. Theo trang straightdope.com, Sol được sử dụng lần đầu tiên để làm tên riêng cho mặt trời là trong Chuyên luận Viết tay Ashmole 1450 về Chiêm tinh học, trong đó có nêu:

Sol thì nóng và khô nhưng không giống như mars.

Như thế đã là quá nhiều đối với kiến thức thời cổ đại.

Dù có gọi tên là gì thì mặt trời của chúng ta vẫn là ngôi sao thân quen nhất của nhân loại

Và Sol lẫn Helios đều không phải là tên gọi chính thức cho mặt trời, theo Hiệp hội Thiên văn Quốc (IAU), tổ chức quốc tế của các nhà thiên văn học kể từ năm 1922 có trách nhiệm đặt tên cho mọi thứ người ta tìm thấy trên bầu trời. Nhân tiện cũng nói, IAU là tổ chức duy nhất trên thế giới đề nghị mọi người chúng ta sử dụng tên gọi Mặt trời (Sun) và Mặt trăng (Moon), chứ không dùng chữ in thường mặt trời và mặt trăng. Đa số các nhà thiên văn viết hoa những từ này (thường họ cũng viết hoa những từ như Thiên hà, Hệ Mặt trời và Vũ trụ), nhưng đa số cơ quan truyền thông thì lại không viết hoa.

Vì thế mặt trời không có tên gọi riêng của nó. Nhưng thật sự có một kí hiệu riêng dành cho nó. Kí hiệu của mặt trời là một vòng tròn với một cái chấm ở chính giữa – giống như kí hiệu sử dụng trong các công thức toán học.

Không có tên riêng, nhưng mặt trời của chúng ta có những đặc điểm riêng của nó. Có vài nghìn ngôi sao có thể nhìn thấy bằng mắt trần, và chỉ một vài trăm trong số chúng có tên gọi thật sự, số còn lại chỉ có kí hiệu thôi. Các nhà thiên văn sử dụng bảng chữ cái Hi Lạp để đánh thứ tự các ngôi sao có thể nhìn thấy trong mỗi chòm sao, dựa theo độ sáng của chúng. Để nhận dạng những ngôi sao không nhìn thấy trước mắt trần, các nhà thiên văn lập danh lục sao, trong đó gán một con số cho mỗi ngôi sao tùy theo vị trí của nó trên bầu trời.

Các nhà thiên văn sử dụng kí hiệu này cho mặt trời

Thêm nữa, ngày nay, người ta biết có các hành tinh đang quay xung quanh nhiều ngôi sao, nếu không nói là đa số các ngôi sao. Những hành tinh ngoại đó chưa có tên gọi riêng của chúng, và IAU còn phân vân chưa dứt khoát chuyện có đặt tên cho các hành tinh ngoại như thế hay không.

Trong khi đó, nếu bạn vào một diễn đàn nào đó nêu câu hỏi, bạn sẽ thấy nhiều người trả lời rằng tên riêng của mặt trời là Sol. Theo tôi, khi mọi người đều nói và làm như thế, thì chuyện ai có quyền đặt tên cho các vật thể trong vũ trụ không còn quan trọng nữa. Đa số các nhà thiên văn có xu hướng tin vào Hiệp hội Thiên văn Quốc tế, nhưng một số người lại đang cố gắng thay đổi điều đó.

Nguồn: Deborah Byrd (EarthSky.org)