Ngày này năm xưa

[Trần Nghiêm]

07/09/1836 – Ngày sinh nhà vật lí August Toepler

August Joseph Ignaz Toepler (7 tháng 9, 1836 – 6 tháng 3, 1912) là một nhà vật lí người Đức nổi tiếng với những thí nghiệm của ông về tĩnh điện học.


Máy phát tĩnh điện Toepler


Bơm không khí thủy ngân Toepler

[Trần Nghiêm]

08/09/1981 – Ngày mất nhà vật lí Hideki Yukawa



Hideki Yukawa (23 tháng 1, 1907 – 8 tháng 9, 1981) là nhà vật lí người Nhật Bản và là người Nhật đầu tiên giành giải Nobel.
Năm 1935, ông công bố lí thuyết của ông về các meson, lí thuyết giải thích sự tương tác giữa các proton và neutron, và là một tác động lớn đối với nghiên cứu trong ngành vật lí hạt sơ cấp. Năm 1949, ông được trao Giải Nobel Vật lí, sau khi Cecil Frank Powell, Giuseppe Occhialini và César Lattes khám phá ra hạt pion mà Yukawa tiên đoán vào năm 1947.

[Trần Nghiêm]

09/09/1737 – Ngày sinh nhà vật lí, bác sĩ Luigi Galvani



Luigi Aloisio Galvani (9 tháng 9, 1737 – 4 tháng 12, 1798) là một bác sĩ và nhà vật lí người Italy. Vào năm 1771, ông đã khám phá ra cơ chân của những con ếch chết bị co giật khi bị chạm tia điện. Đây là một trong những đột phá đầu tiên hướng đến nghiên cứu điện sinh học, một lĩnh vực ngày nay vẫn nghiên cứu hoạt động điện và tín hiệu của hệ thần kinh.

[Trần Nghiêm]

10/09/1892 – Ngày sinh nhà vật lí Arthur Compton



Arthur Holly Compton (10 tháng 9, 1892 – 15 tháng 3, 1962) là nhà vật lí người Mĩ giành Giải Nobel Vật lí vì đã khám phá ra hiệu ứng mang tên ông.

Ông là hiệu trường trường Đại học Washington ở St. Louis từ năm 1945 đến 1953.

[Trần Nghiêm]

11/09/1798 – Ngày sinh nhà khoa học Franz Ernst Neumann



Franz Ernst Neumann (11 tháng 9, 1798 – 23 tháng 5, 1895) là nhà khoáng vật học, nhà vật lí và nhà toán học người Đức.
Định luật Neumann: nhiệt dung riêng phân tử của một hợp chất bằng tổng nhiệt dung riêng nguyên tử của các nguyên tử thành phần của nó (1831).

Nguyên lí Neumann trong tinh thể học: sự đối xứng của một hiện tượng vật lí ít nhất có bậc ngang với sự đối xứng tinh thể (độ lớn của các thành phần của một tính chất vật lí ở những vị trí đối xứng là tương đương nhau).
Ông có nhiều đóng góp cơ bản khác cho sự phát triển của các lí thuyết vật lí, nhất là lĩnh vực điện động lực học.

[Trần Nghiêm]

12/09/ 1897 – Ngày sinh nhà vật lí Nobel Hóa học Irene Joliot-Curie



Irène Joliot-Curie (12 tháng 9, 1897 - 17 tháng 3, 1956) là nhà khoa học người Pháp. Bà là con gái của Marie Skłodowska-Curie và Pierre Curie. Cùng với chồng là Frédéric Joliot-Curie, Joliot-Curie được trao Giải Nobel Hóa học năm 1935 cho khám phá của họ về sự phóng xạ nhân tạo. Giải thưởng này khiến nhà bà Marie Curie trở thành gia đình có nhiều người đoạt Giải Nobel nhất.

[Trần Nghiêm]

13/09/ 1948 – Ngày sinh nhà vật lí Dimitri Nanopoulos



Dimitri Nanopoulos (sinh ngày 13 tháng 9, 1948) là một nhà vật lí người Hi Lạp. Ông là một trong những nhà nghiên cứu được trích dẫn thường xuyên nhất trên thế giới, với hơn 35.800 trích dẫn thuộc nhiều ngành khoa học khác nhau.

[Trần Nghiêm]

14/09/1959 – Lunar 2 trở thành phi thuyền đầu tiên tiếp đất mặt trăng

Luna 2 là tàu vũ trụ thứ hai của Liên Xô  được phóng về phía Mặt Trăng. Đây là lần đầu tiên một tàu vũ trụ của con người tiếp cận đến Mặt trăng. Nó đáp xuống bề mặt phía Tây của Mặt trăng, gần các miệng núi lửa như Aristides, Archimedes, và Autolycus. 



Luna 2 trở nên nổi tiếng với sự khám phá ra Gió Mặt trời. Sau khi được phóng vào ngày 12/9/1959, Luna 2 rời khỏi gian đoạn thứ 3, bắt đầu cuộc hành trình về phía Mặt trăng. Ngày 13/9,  Luna 2 nhả ra 1 đám khí Natri màu cam để thử nghiệm về các hoạt động của khí trong không gian trên Mặt trăng. Ngày 14/9, sau 33,5 giờ bay trong không gian, các sóng radio truyền từ nó đột ngột bị đứt, nó đã chịu sự va chạm với Mặt trăng.

[Trần Nghiêm]

15/09/1894 – Ngày sinh nhà vật lí Oskar Benjamin Klein



Oskar Benjamin Klein (15 tháng 9, 1894 – 5 tháng 2, 1977) là nhà vật lí lí thuyết người Thụy Điển. Klein được biết đến với việc phát minh ra ý tưởng, là một phần của lí thuyết Kaluza-Klein, rằng các chiều bổ sung có thể là có thật nhưng bị cuộn lại và rất nhỏ, một quan điểm thiết yếu cho lí thuyết dây/lí thuyết M.

[Trần Nghiêm]

16/09/1946 – Ngày mất nhà vật lí James Hopwood Jeans



James Hopwood Jeans (11 tháng 9,1877 – 16 tháng 9, 1946) là một nhà vật lí, nhà thiên văn học và nhà toán học người Anh.
Ông có những đóng góp quan trọng cho nhiều lĩnh vực vật lí học, bao gồm thuyết lượng tử, thuyết bức xạ và sự tiến hóa sao. Những phân tích của ông của vật quay khiến ông kết luận rằng lí thuyết Laplace rằng hệ mặt trời đã ra đời từ một đám mây khí là không chính xác, thay vậy ông đề xuất rằng các hành tinh đã bồi tụ từ chất liệu do mặt trời giải phóng ra bởi một va chạm giả định khốc liệt cự li gần với một ngôi sao đi qua. Lí thuyết này ngày nay không được chấp nhận.

[Trần Nghiêm]

17/09/ 1857 – Ngày sinh nhà khoa học tên lửa Konstantin Tsiolkovsky



Konstantin Eduardovich Tsiolkovsky (17 tháng 9, 1857 – 19 tháng 9, 1935) là một nhà khoa học tên lửa người Nga và là một nhà tiên phong của lí thuyết hàng không học. Cùng với các đồng nghiệp Hermann Oberth người Đức và Robert H. Goddard người Mĩ, ông được xem là một trong những người cha đẻ của ngành tên lửa học và hàng không học. Những nghiên cứu của ông sau này đã truyền cảm hứng sang những kĩ sư tên lửa người Liên Xô như Sergey Korolyov và Valentin Glushko và đã góp phần vào sự thành công của chương trình vũ trụ của Liên Xô.

[Trần Nghiêm]

18/09/1896 – Ngày mất nhà vật lí Armand Hippolyte Louis Fizeau



Armand Hippolyte Louis Fizeau (23 tháng 9, 1819 – 18 tháng 9, 1896) là nhà vật lí người Pháp. Vào năm 1849, ông đã công bố những kết quả đầu tiên thu được bởi phương pháp xác định tốc độ ánh sáng do ông nghĩ ra.

Ông còn liên quan tới khám phá ra hiệu ứng Doppler. Vào năm 1853, ông đã mô tả việc sử dụng tụ điện làm phương tiện tăng hiệu suất của cuộn cảm. Sau đó, ông nghiên cứu sự giãn nở nhiệt của chất rắn, và áp dụng hiện tượng giao thoa ánh sáng để đo sự giãn nở của các tinh thể.

[Trần Nghiêm]

19/09/ 1926 – Ngày sinh nhà vật lí Masatoshi Koshiba



Masatoshi Koshiba (sinh ngày 19 tháng 9, 1926 ở Toyohashi, Aichi) là một nhà vật lí người Nhật. Ông là một trong ba người nhận chung Giải Nobel Vật lí năm 2002. Công trình nghiên cứu đoạt giải thưởng của Koshiba tập trung vào các neutrino, những hạt sơ cấp hiếm khi tương tác với vật chất và cần có những thí nghiệm đồ sộ, kiên nhẫn trong nhiều năm mới phát hiện ra chúng.

[Trần Nghiêm]

20/09/1954 -  Khởi chạy chương trình máy tính đầu tiên viết bằng ngôn ngữ FORTRAN

Fortran (hay FORTRAN) là một ngôn ngữ lập trình biên dịch, tĩnh, kiểu mệnh lệnh được phát triển từ thập niên 1950 và vẫn được dùng nhiều trong tính toán khoa học hay phương pháp số cho đến hơn nửa thế kỷ sau đó. Tên gọi này ghép lại từ tiếng Anh Formula Translator/Translation nghĩa là dịch công thức. Các phiên bản đầu có tên chính thức là FORTRAN, nhưng chữ hoa được chuyển sang chữ thường từ phiên bản Fortran 90.

[Trần Nghiêm]

21/09/1853 – Ngày sinh nhà vật lí Heike Kamerlingh Onnes



Heike Kamerlingh Onnes (21 tháng 9, 1853 – 21 tháng 2, 1926) là một nhà vật lí người Hà Lan. Ông đi tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu các kĩ thuật nhiệt lạnh và đã sử dụng chúng để khảo sát xem các chất liệu hành xử như thế nào khi bị làm lạnh xuống gần không độ tuyệt đối. Ông là người đầu tiên hóa lỏng helium. Kĩ thuật tạo ra nhiệt độ cực thấp của ông đã đưa ông đến khám phá ra sự siêu dẫn vào năm 1911: với những chất liệu nhất định, điện trở đột ngột biến mất ở những nhiệt độ rất thấp. Nhờ công trình này, ông được trao Giải Nobel Vật lí năm 1913.

[Trần Nghiêm]

22/09/1791 – Ngày sinh nhà khoa học Michael Faraday



Michael Faraday (22 tháng 9, 1791 – 25 tháng 8, 1867) là khoa học người Anh có nhiều đóng góp cho lĩnh vực điện từ học và điện hóa học. Những khám phá chính của ông bao gồm sự cảm ứng điện từ, tính nghịch từ và sự điện phân.

[Trần Nghiêm]

23/09/1915 – Ngày sinh nhà vật lí Clifford Shull



Clifford Glenwood Shull (23 tháng 9, 1915 – 31 tháng 3, 2001) là nhà vật lí người Mĩ.
Clifford G. Shull nhận chung Giải Nobel Vật lí năm 1994 với Bertram Brockhouse người Canada. Đây là giải Nobel được trao muộn nhất tính từ thời điểm sau khi công trình nghiên cứu ban đầu đã hoàn thành. Hai nhà khoa học giành giải Nobel cho sự phát triển kĩ thuật tán xạ neutron. Shull còn tiến hành nghiên cứu về vật chất ngưng tụ.

[Trần Nghiêm]

24/09/1945 – Ngày mất nhà vật lí Hans "Gengar" Geiger



Hans "Gengar" Geiger (30 tháng 9, 1882 – 24 tháng 9, 1945) là một nhà vật lí người Đức. Có lẽ ông được biết tới nhiều nhất là đồng tác giả phát minh của máy đếm Geiger và thí nghiệm Geiger-Marsden, thí nghiệm khám phá ra hạt nhân nguyên tử.

[Trần Nghiêm]

25/09/1644 – Ngày sinh nhà thiên văn học Ole Rømer



Ole Christensen Rømer (25 tháng 9, 1644 – 19 tháng 9, 1710) là một nhà thiên văn học người Đan Mạch, người vào năm 1676 đã thực hiện những phép đo định lượng đầu tiên của tốc độ ánh sáng.

[Trần Nghiêm]

26/09/1978 – Ngày mất nhà vật lí Manne Siegbahn



Karl Manne Georg Siegbahn (3 tháng 12, 1886 – 26 tháng 9, 1978) là nhà vật lí người Thụy Điển giành Giải Nobel Vật lí năm 1924 cho “những khám phá và nghiên cứu của ông trong lĩnh vực quang phổ học tia X”.

[Trần Nghiêm]

27/09/1918 – Ngày sinh nhà thiên văn học Martin Ryle



Martin Ryle (27 tháng 9, 1918 – 14 tháng 10, 1984) là một nhà thiên văn học vô tuyến người Anh, người đã phát triển những hệ thống kính thiên văn vô tuyến mang tính cách mạng hóa và đã sử dụng chúng để định vị chính xác và chụp ảnh của những nguồn phát vô tuyến yếu. Vào năm 1946, Ryle và Vonberg là những người đầu tiên cho công bố những phép đo thiên văn giao thoa kế ở các bước sóng vô tuyến, mặc dù người ta khẳng định Joseph Pawsey tại trường Đại học Sydney mới thật sự tiến hành những phép đo giao thoa kế vào đầu năm ấy. Với thiết bị cải tiến, Ryle đã quan sát những thiên hà xa xôi nhất được biết trong vũ trụ lúc ấy.

Ryle và Antony Hewish cùng nhận chung Giải Nobel Vật lí năm 1974, giải Nobel đầu tiên công nhận một nghiên cứu thiên văn học.

[Trần Nghiêm]

28/09/1860 – Ngày sinh nhà vật lí và hóa học Paul Ulrich Villard



Paul Ulrich Villard (28 tháng 9, 1860 – 13 tháng 1, 1934) là nhà hóa học và vật lí học người Pháp đã khám phá ra tia gamma hồi năm 1900 trong khi đang nghiên cứu bức xạ phát ra từ radium.

[Trần Nghiêm]

29/09/1901 – Ngày sinh nhà vật lí Enrico Fermi



Enrico Fermi (29 tháng 9, 1901 – 28 tháng 11, 1954) là nhà vật lí người Mĩ gốc Italy đặc biệt nổi tiếng với công trình phát triển lò phản ứng hạt nhân đầu tiên trên thế giới, Chicago Pile-1, và với những đóng góp của ông cho sự phát triển của thuyết lượng tử, vật lí hạt nhân và vật lí hạt cơ bản, và vật lí thống kê. Ông được trao Giải Nobel Vật lí năm 1938 cho nghiên cứu của ông về sự phóng xạ cảm ứng.

[Trần Nghiêm]

30/09/ 1905 – Ngày sinh nhà vật lí Nevill Francis Mott



Nevill Francis Mott (30 tháng 9, 1905 – 8 tháng 8, 1996) là nhà vật lí người Anh đã giành Giải Nobel Vật lí năm 1977 cho nghiên cứu của ông về cấu trúc điện tử của những hệ từ tính và mất trật tự, nhất là các chất bán dẫn vô định hình. Giải thưởng được trao chung với Philip W. Anderson và J. H. Van Vleck, những người theo đuổi nghiên cứu trên một cách độc lập. Tuy nhiên, vào năm 1981, khám phá giành giải Nobel của ông đã bị bác bỏ bởi các nhà vật lí người Mĩ Gordon Thomas, T.F. Rosenbaum, K. Andres, và R.N. Bhatt.

[Trần Nghiêm]

01/10/ 1922 – Ngày sinh nhà vật lí Chen Ning Yang (Dương Chấn Ninh)



Chen-Ning Franklin Yang (sinh ngày 1 tháng 10, 1922) là một nhà vật lí người Mĩ gốc Trung Quốc nghiên cứu về cơ học thống kê và vật lí hạt cơ bản. Ông và Tsung-Dao Lee (Lý Chính Đạo) đã cùng nhận Giải Nobel Vật lí năm 1957 cho công trình nghiên cứu của họ về sự không bảo toàn tính chẵn lẻ trong tương tác yếu. Yang nhập tịch Mĩ từ năm 1964.

[Trần Nghiêm]

02/10/1852 – Ngày sinh nhà hóa học William Ramsay



William Ramsay (1852–1916) là nhà hóa học người Scotland đã khám phá ra các khí trơ và giành Giải Nobel Hóa học năm 1904 cho công trình nghiên cứu này.

[Trần Nghiêm]

03/10/1716 – Ngày sinh nhà vật lí Giovanni Battista Beccaria



Giovanni Battista Beccaria (1716 – 1781) là một nhà vật lí người Italy. Beccaria nghiên cứu nhiều, công trạng lớn nhất của ông là đã phổ biến các nghiên cứu điện học của Benjamin Franklin và những người khác. Tác phẩm chính của ông là chuyên luận Dell’ Elettricismo Naturale ed Artificiale (1753).

[Trần Nghiêm]

04/10/ 1916 – Ngày sinh nhà vật lí Vitaly Ginzburg



Vitaly Lazarevich Ginzburg (4 tháng 10, 1916 – 8 tháng 11, 2009) là nhà vật lí người Nga cùng nhận giải Nobel Vật lí năm 2003 với Alexei Abrikosov và Tony Leggett cho công trình của họ về lí thuyết của các chất siêu dẫn và siêu chảy.

Mời tham khảo bài viết: http://thuvienvatly.com/home/content/view/2659/242/

[Trần Nghiêm]

05/10/2004 – Ngày mất nhà vật lí Maurice Wilkins



Maurice Hugh Frederick Wilkins (15 tháng 12, 1916 – 5 tháng 10, 2004) là nhà vật lí người Anh gốc New Zealand giành Giải Nobel Sinh lí học hoặc Y khoa năm 1962, cùng với Francis Crick và James Watson, “cho những kham phá của họ về cấu trúc phân tử của acid nucleid và tầm quan trọng của nó đối với sự di truyền thông tin ở vật chất sống”.

[Trần Nghiêm]

06/10/1903 – Ngày sinh nhà vật lí Ernest Walton



Ernest Thomas Sinton Walton (6 tháng 10, 1903 – 25 tháng 6, 1995) là một nhà vật lí người Ireland và là người nhận giải Nobel cho công trình nghiên cứu của ông chung với John Cockcroft về những thí nghiệm va chạm nguyên tử thực hiện tại trường Đại học Cambridge hồi đầu thập niên 1930, và vì thế trở thành người đầu tiên trong lịch sử chia tách nhân tạo nguyên tử, từ đó mở ra kỉ nguyên hạt nhân.

Walton là người Ireland duy nhất từng giành Giải Nobel khoa học.

[Trần Nghiêm]

07/10/1885 – Ngày sinh nhà vật lí Niels Bohr



Niels Henrik David Bohr (7 tháng 10, 1885 – 18 tháng 11, 1962) là nhà vật lí người Đan Mạch đã có những đóng góp căn bản trong sự tìm hiểu cấu trúc nguyên tử và cơ học lượng tử, nhờ đó mang về cho ông Giải Nobel năm 1922. Con trai của ông, Aage Bohr, cũng là một nhà vật lí quan trọng và nhận Giải Nobel vật lí năm 1975. Bohr thường được mô tả là một trong những nhà khoa học có tầm ảnh hưởng nhất của thế kỉ 20.

[Trần Nghiêm]

08/10/1927 – Ngày sinh nhà khoa học César Milstein



César Milstein (8 tháng 10, 1927 – 24 tháng 3, 2002) là nhà hóa sinh học người Argentina chuyên nghiên cứu kháng thể. Milstein được trao Giải Nobel Y khoa vào năm 1984 cùng với Niels Kaj Jerne và Georges J. F. Köhler.

[Trần Nghiêm]

09/10/1873 – Ngày sinh nhà vật lí Karl Schwarzschild



Karl Schwarzschild (9 tháng 10, 1873 – 11 tháng 5, 1916) là một nhà vật lí người Đức. Ông là cha đẻ của nhà thiên văn vật lí Martin Schwarzschild.
Ông nổi tiếng nhất với việc đưa ra nghiệm chính xác đầu tiên của các phương trình trường Einstein của thuyết tương đối rộng, giải cho trường hợp hạn chế là một khối lượng cầu không quay. Ông tìm ra nghiệm này ngay trong năm 1915, cái năm Einstein lần đầu tiên công bố thuyết tương đối rộng. Nghiệm Schwarzschild, sử dụng hệ tọa độ Schwarzschild và metric Schwarzschild, đưa đến cái gọi là bán kính Schwarzschild, đó là kích cỡ của chân trời sự kiện của một lỗ đen không quay.

[Trần Nghiêm]

10/10/1731 – Ngày sinh nhà vật lí Henry Cavendish



Henry Cavendish (10 tháng 10, 1731 – 24 tháng 2, 1810) là nhà khoa học người Anh. Ông là người  khám phá ra cái ông gọi là “khí dễ cháy”. Antoine Lavoisier sau này đã lặp lại thí nghiệm của Cavendish và đặt tên cho nguyên tố đó là hydrogen. Cavendish nổi tiếng với những nghiên cứu chính xác về thành phần của không khí, tính chất của những chất khí khác nhau, sự tổng hợp nước, định luật chi phối sự đẩy và hút điện, một lí thuyết cơ của nhiệt, và tính tỉ trọng của Trái đất. Thí nghiệm của ông cân Trái đất được gọi là thí nghiệm Cavendish.

[Trần Nghiêm]

11/10/1758 – Ngày sinh nhà thiên văn học Heinrich Wilhelm Matthäus Olbers



Heinrich Wilhelm Matthias Olbers (11 tháng 11, 1758 – 2 tháng 3, 1840) là một bác sĩ, nhà thiên văn học người Đức. Ban đêm, ông dành sân thượng nhà mình làm đài thiên văn. Ông đã nghĩ ra một phương pháp thỏa đáng tính toán quỹ đạo của sao chổi.

Ngày 28 tháng 3, 1802, Olbers phát hiện và đặt tên cho tiểu hành tinh Pallas. Đêm 29 tháng 3, 1807, ông phát hiện ra tiểu hành tinh Vesta, tiểu hành tinh này ông cho phép Carl Friedrich Gauss đặt tên (lúc ấy người ta còn gọi là hành tinh nhỏ chứ chưa có khái niệm tiểu hành tinh). Ông đề xuất rằng vành đai tiểu hành tinh là tàn dư của một hành tinh đã bị phá hủy.

Ngày 6 tháng 3, 1815, Olbers phát hiện ra một sao chổi tuần hoàn, ngày nay mang tên ông (tên chính thức là 13P/Olbers)

Vào năm 1823, ông đã mô tả nghịch lí Olbers (sau đó trình bày lại vào năm 1826) phát biểu rằng sự tối tăm của bầu trời đêm mâu thuẫn với giả thuyết vũ trụ tĩnh vô hạn và đồng nhất.

[Trần Nghiêm]

12/10/1865 – Ngày sinh nhà hóa học Arthur Harden



Arthur Harden (12 tháng 10, 1865 – 17 tháng 6, 1940) là nhà hóa sinh người Anh cùng nhận Giải Nobel Hóa học 1929 với Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin cho những nghiên cứu của họ về sự lên men của đường và enzyme lên men.

[Trần Nghiêm]

13/10/1773 – Charles Messier phát hiện ra Thiên hà Chong chóng



Thiên hà Chong chóng (Whirlpool, còn gọi là Messier 51a, M51a, hay NGC 5194) là một thiên hà xoắn ốc lớn nằm trong chòm sao Canes Venatici. Messier 51 là một trong những thiên hà nổi tiếng nhất trên bầu trời và ở cách Dải Ngân hà của chúng ta chừng 23 ± 4 triệu năm ánh sáng.

[Trần Nghiêm]

14/10/1914 – Ngày sinh nhà vật lí Raymond Davis Jr.



Raymond (Ray) Davis, Jr. (14 tháng 10, 1914 – 31 tháng 5, 2006) là nhà vật lí người Mĩ cùng nhận chung Giải Nobel Vật lí năm 2002 với nhà vật lí người Nhật Masatoshi Koshiba và nhà vật lí người Mĩ Riccardo Giacconi cho những đóng góp đi tiên phong của ông cho ngành thiên văn vật lí học, nhất là cho sự phát hiện ra neutrino vũ trụ, giải bài toán neutrino mặt trời tại Thí nghiệm Homestake.

[Trần Nghiêm]

15/10/1608 – Ngày sinh nhà vật lí Evangelista Torricelli



Evangelista Torricelli (15 tháng 10, 1608 – 25 tháng 10, 1647) là nhà vật lí và toán học người Italy. Ông nổi tiếng nhất với phát minh ra phong vũ biểu. Torricelli còn khám phá ra định luật Torricelli, về tốc độ của dòng chất lỏng chảy ra khỏi một lỗ hở, sau này người ta thấy đây chính là một trường hợp đặc biệt của nguyên lí Bernoulli.

[Trần Nghiêm]

17/10/1919 – Ngày sinh nhà vật lí Isaak Markovich Khalatnikov



Isaak Markovich Khalatnikov là nhà vật lí người Nga sinh ngày 17 tháng 10 năm 1919. Vào năm 1970, cùng với Vladimir A. Belinsky và Evgeny Mikhailovich Lifshitz, ông đã đưa ra cái sau này gọi là giả thuyết BKL, một trong những bài toán mở nổi bật nhất trong lí thuyết cổ điển của sự hấp dẫn.

[Trần Nghiêm]

18/10/1902 – Ngày sinh nhà vật lí Pascual Jordan



Pascual Jordan (18 tháng 10, 1902 – 31 tháng 7, 1980) là nhà vật lí lí thuyết và vật lí toán có những đóng góp lớn cho ngành cơ học lượng tử và lí thuyết trường lượng tử. Ông có nhiều đóng góp cho dạng thức toán học của cơ học ma trận. Trong khi đại số Jordan do ông phát minh ra hiện không còn được sử dụng trong cơ học lượng tử, nhưng nó có những ứng dụng toán học khác.

[Trần Nghiêm]

19/10/1909 – Ngày sinh nhà vật lí người Pháp Marguerite Catherine Perey



Marguerite Catherine Perey (19 October 1909 – 13 May 1975) là một nhà vật lí người Pháp. Vào năm 1939, Perey đã khám phá ra nguyên tố francium. Bà là học trò của Marie Curie. Vào năm 1962, bà là người phụ nữ đầu tiên được bầu vào Viện Hàn lâm Khoa học Pháp. Perey qua đời vì bệnh ung thư vào năm 1975.

[Trần Nghiêm]

20/10/1891 – Ngày sinh nhà vật lí James Chadwick



James Chadwick (20 tháng 10, 1891 – 24 tháng 7, 1974) là nhà vật lí người Anh giành Giải Nobel Vật lí năm 1935 cho sự khám phá ra neutron.

[Trần Nghiêm]

21/10/1833 – Ngày sinh nhà khoa học Alfred Nobel



Alfred Bernhard Nobel (21 tháng 10 năm 1833 – 10 tháng 12 năm 1896) là một nhà hóa học, một nhà kỹ nghệ, người phát minh ra thuốc nổ (dynamite) và một triệu phú người Thụy Điển. Ông dùng tài sản của mình để sáng lập ra Giải thưởng Nobel. Nguyên tố hóa học Nobelium được đặt theo tên của ông.

[Trần Nghiêm]

22/10/1881 - Ngày sinh nhà vật lí Joseph Davisson



Clinton Joseph Davisson (22 tháng 10, 1881 – 1 tháng 2, 1958) là nhà vật lí người Mĩ giành Giải Nobel Vật lí năm 1937 cho sự khám phá ra sự nhiễu xạ electron. Davisson nhận chung giải Nobel với George Paget Thomson, ông này cũng khám phá ra sự nhiễu xạ electron một cách độc lập và đồng thời với Davisson.

[Trần Nghiêm]

23/10/1905 – Ngày sinh nhà vật lí Felix Bloch



Felix Bloch (23 tháng 10, 1905 – 10 tháng 9, 1983) là một nhà vật lí người Thụy Sĩ, chủ yếu làm việc ở Mĩ. Vào năm 1946, ông đã đề xuất các phương trình Bloch xác định sự diễn tiến theo thời gian của sự từ hóa hạt nhân. Ông và Edward Mills Purcell được trao Giải Nobel Vật lí năm 1952 cho sự phát triển những phương thức và phương pháp mới dành cho những phép đo từ hạt nhân chính xác. Ông là tổng giám đốc đầu tiên của CERN, nhiệm kì 1954-1955.

[Trần Nghiêm]

24/10/1804 – Ngày sinh nhà vật lí Wilhelm Eduard Weber



Wilhelm Eduard Weber (24 tháng 10, 1804 – 23 tháng 6, 1891) là một nhà vật lí người Đức và, cùng với Carl Friedrich Gauss, là người phát minh ra máy điện báo điện từ đầu tiên.

Vào năm 1856, cùng với Rudolf Kohlrausch (1809–1858), ông đã chứng minh rằng tỉ số của các đơn vị tĩnh điện và điện từ (E/B) mang lại một con số khớp với giá trị được biết khi đó của tốc độ ánh sáng. Kết quả này đưa đến giả thuyết của Maxwell rằng ánh sáng là sóng điện từ. Kết quả này còn đưa Weber đến phát triển lí thuyết điện động lực học của ông. Trong một bài báo năm 1856, Kohlrausch và Weber đã sử dụng lần đầu tiên kí tự “c” để kí hiệu cho tốc độ ánh sáng.

Đơn vị SI của từ thông (weber, kí hiệu: Wb) mang tên của ông.

[Trần Nghiêm]

25/10/1811 – Ngày sinh nhà toán học Évariste Galois



Évariste Galois (25 tháng 10, 1811 – 31 tháng 5, 1832) là một nhà toán học người Pháp. Ông là cha đẻ của lí thuyết nhóm. Ông qua đời vì bị thương trong một cuộc đấu súng, lúc mới 20 tuổi.

[Trần Nghiêm]

26/11/1874 – Ngày sinh nhà hóa học Martin Lowry



Thomas Martin Lowry (26 tháng 10, 1874 – 2 tháng 11, 1936) là một nhà hóa lí người Anh. Độc lập với Johannes Nicolaus Brønsted, ông đã phát triển lí thuyết acid-base Brønsted–Lowry và là thành viên sáng lập và chủ tịch (1928–1930) của Hội Faraday.

[Trần Nghiêm]

27/10/1602 – Ngày mất nhà toán học Gilles Personne de Roberval


Một cái cân Roberval cũ

Gilles Personne de Roberval (10 tháng 8, 1602 – 27 tháng 10, 1675) là một nhà toán học người Pháp. Ông là người phát minh ra một loại cân cân bằng gọi là Cân Roberval.

[Trần Nghiêm]

28/10/1845 – Ngày sinh nhà vật lí Zygmunt Florenty Wróblewski



Zygmunt Florenty Wróblewski (28 tháng 10, 1845 – 16 tháng 4, 1888) là một nhà vật lí và hóa học người Ba Lan. Trong khi nghiên cứu acid carbonic, Wróblewski đã phát hiện ra CO2 hydrate. Ông công bố kết quả này vào năm 1882.

Vào ngày 29 tháng 3, 1883 Wróblewski và Olszewski đã sử dụng một phương pháp mới hóa ngưng tụ oxygen, và vào ngày 13 tháng 4 thì thành công tương tự với nitrogen. Năm 1888, trong khi đang nghiên cứu các tính chất vật lí của hydrogen, Wróblewski làm ngã một cái đèn dầu và bị bỏng nghiêm trọng. Ông qua đời sau đó tại bệnh viện.

[Trần Nghiêm]

29/10/1880 – Ngày sinh nhà vật lí Abram FedorovichI Ioffe



Abram Fedorovich Ioffe (29 tháng 10, 1880 – 14 tháng 10, 1960) là một nhà vật lí xuất sắc người Nga. Ông từng nhận Giải thưởng Stalin (1942), Giải thưởng Lenin (1960), và Anh hùng Lao động Xã hội chủ nghĩa (1955). Ioffe là một chuyên gia về điện từ học, bức xạ học, tinh thể học, vật lí va chạm cao, nhiệt điện và quang điện.

[Trần Nghiêm]

30/10/1941 – Ngày sinh nhà vật lí Theodor Wolfgang Hänsch



Theodor Wolfgang Hänsch (sinh ngày 30 tháng 10, 1941 ở Heidelberg, Đức) là một nhà vật lí người Đức. Ông là người nhận một phần tư Giải Nobel Vật lí năm 2005 cho “những đóng góp cho sự phát triển của quang phổ học chính xác xây dựng trên cơ sở laser, trong đó có kĩ thuật lược tần quang học”, cùng nhận giải với John L. Hall và Roy J. Glauber.

[Trần Nghiêm]

31/10/1986 – Ngày mất nhà vật lí Robert Sanderson Mulliken



Robert Sanderson Mulliken (7 tháng 6, 1896 – 31 tháng 10, 1986) là một nhà vật lí và hóa học người Mĩ, người có đóng góp căn bản cho sự phát triển buổi đầu của lí thuyết orbital phân tử. Ông được trao Giải Nobel Hóa học năm 1966.

[Trần Nghiêm]

01/11/1880 – Ngày sinh nhà khoa học Alfred Lothar Wegener



Alfred Lothar Wegener (1 tháng 11, 1880 – tháng 11, 1930) là một nhà địa vật lí, nhà khí tượng học người Đức. Trong phần lớn quãng đời của ông, ông chủ yếu được biết đến với những thành tựu về khí tượng học và là một nhà tiên phong nghiên cứu địa cực. Nhưng ngày nay ông được biết tới nhiều nhất với danh nghĩa là tác giả của lí thuyết trôi giạt lục địa. Ông đã đề xuất lí thuyết này vào năm 1912, nhưng mãi đến thập niên 1950 thì lí thuyết của ông mới được chấp nhận rộng rãi.

[Trần Nghiêm]

02/11/1929 – Ngày sinh nhà vật lí Richard Edward Taylor



Richard Edward Taylor (sinh ngày 2 tháng 11, 1929 ở Medicine Hat, Alberta) là giáo sư tại trường Đại học Stanford. Ông nhận chung Giải Nobel Vật lí năm 1990 với Jerome Friedman và Henry Kendall cho những đóng góp tiên phong của họ về sự tán xạ phi đàn hồi của electron lên proton và neutron liên kết, nghiên cứu có tầm quan trọng căn bản cho sự phát triển của mô hình quark trong ngành vật lí hạt.

[Trần Nghiêm]

03/11/1863 – Ngày sinh nhà vật lí Jean-Baptiste Alfred Perot



Jean-Baptiste Alfred Perot (3 tháng 11, 1863 – 28 tháng 11, 1925) là một nhà vật lí người Pháp. Cùng với đồng sự Charles Fabry, ông đã phát triển giao thoa kế Fabry–Pérot.

[Trần Nghiêm]

04/11/1933 – Ngày sinh nhà vật lí Charles Kuen Kao



Charles Kuen Kao (sinh ngày 4 tháng 11,1933) là một nhà vật lí người Anh Mĩ gốc Trung Quốc đi tiên phong trong sự phát triển và sử dụng quang học sợi trong viễn thông. Kao được mệnh danh là “Cha đẻ của băng thông rộng”, “Cha đẻ của quang học sợi”, hay “Cha đẻ của truyền thông sợi quang”. Ông được trao nửa Giải Nobel Vật lí năm 2009 cho “những thành tựu mang tính đột phá về sự truyền ánh sáng trong sợi quang dùng cho truyền thông quang học”. Kao mang cả hai quốc tịch Anh và Mĩ.

[Trần Nghiêm]

05/11/1948 – Ngày sinh nhà vật lí William Daniel Phillips



William Daniel Phillips (sinh ngày 5 tháng 11, 1948 ở Wilkes-Barre, Pennsylvania) là nhà vật lí người Mĩ cùng nhận chung Giải Nobel Vật lí năm 1997 với Steven Chu và Claude Cohen-Tannoudji, cho những đóng góp của ông cho sự làm lạnh bằng laser, một kĩ thuật làm chậm chuyển động của các nguyên tử chất khí để nghiên cứu chúng kĩ lưỡng hơn. Ông làm việc tại Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Mĩ (NIST).

Ông là một trong 35 nhà khoa học giành giải Nobel đã kí một bức thư kêu gọi tổng thống Obama duyệt chi đảm bảo 15 tỉ đô la cho nghiên cứu, công nghệ và minh chứng năng lượng sạch.

[Trần Nghiêm]

06/11/1964 - Ngày mất nhà hóa học Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin



Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin (15 tháng 2, 1873 – 6 tháng 11, 1964) là một nhà hóa sinh người Thụy Điển gốc Đức. Ông giành Giải Nobel Hóa học năm 1929 chung với Authur Harden cho những nghiên cứu của họ về sự lên men của đường và các enzyme lên men.

[Trần Nghiêm]

07/11/1867 – Ngày sinh Marie Skłodowska-Curie



Marie Skłodowska-Curie (7 tháng 11, 1867 – 4 tháng 7, 1934) là nhà vật lí và hóa học người Pháp-Ba Lan, nổi tiếng với nghiên cứu tiên phong về sự phóng xạ. Bà là người phụ nữ đầu tiên giành giải Nobel, là người phụ nữ duy nhất giành hai giải Nobel (Nobel Vật lí 1903 và Nobel Hóa học 1911), là người duy nhất nhận hai giải Nobel thuộc hai lĩnh vực khác nhau. Bà còn là vị giáo sư nữ đầu tiên tại trường Đại học Paris (La Sorbonne), và vào năm 1995 trở thành người phụ nữ đầu tiên được yên nghỉ trong ngôi đền Panthéon ở Paris.

[Trần Nghiêm]

08/11/1854 – Ngày sinh nhà vật lí Johannes Robert Rydberg



Johannes Robert Rydberg (8 tháng 11, 1854 – 28 tháng 12, 1919) là một nhà vật lí người Thụy Điển, nổi tiếng với việc nghĩ ra công thức Rydberg, vào năm 1888, công thức dùng để dự đoán bước sóng của photon (ánh sáng hoặc những bức xạ điện từ khác) phát ra bởi sự biến thiên mức năng lượng của một electron trong một nguyên tử hydrogen.

Hằng số Rydberg trong vật lí học mang tên của ông, ngoài ra còn có đơn vị Rydberg. Các nguyên tử có giá trị rất cao của số lượng tử chính, biểu diễn bởi số n trong công thức Rydberg, được gọi là nguyên tử Rydberg. Miệng hố Rydberg trên Mặt trăng và tiểu hành tinh 10506 Rydberg được đặt tên để tôn vinh ông.

[Trần Nghiêm]

09/11/1885 – Ngày sinh nhà khoa học Theodor Franz Eduard Kaluza



Theodor Franz Eduard Kaluza (9 tháng 11, 1885 – 19 tháng 1, 1954) là một nhà toán học và vật lí học người Đức nổi tiếng với lí thuyết Kaluza-Klein gồm những phương trình trường trong không gian năm chiều. Quan điểm của ông cho rằng những lực cơ bản có thể được thống nhất bằng cách đưa thêm vào những chiều bổ sung đã xuất hiện trở lại sau này trong lí thuyết dây.

[Trần Nghiêm]

10/11/1918 – Ngày sinh nhà hóa học Ernst Otto Fischer



Ernst Otto Fischer (10 tháng 11 năm 1918 – 23 tháng 7 năm 2007) là nhà hóa học người Đức đã đoạt Giải Nobel Hóa học năm 1973 cho công trình tiên phong trong lĩnh vực Hóa học cơ kim (organometallic chemistry).

[Trần Nghiêm]

11/11/1930 – Ngày sinh nhà vật lí Hugh Everett III



Hugh Everett III (11 tháng 11, 1930 – 19 tháng 7, 1982) là một nhà vật lí người Mĩ, người đầu tiên đề xuất cách hiểu đa thế giới của vật lí lượng tử.

[Trần Nghiêm]

12/11/1842 – Ngày sinh John William Strutt



John William Strutt, Nam tước Rayleigh Đệ tam (12 tháng 11, 1842 – 30 tháng 6, 1919) là một nhà vật lí người Anh. Cùng với William Ramsay, ông đã khám phá ra argon, một thành tựu mang lại cho ông Giải Nobel Vật lí năm 1904. Ông còn khám phá ra hiện tượng ngày nay gọi là tán xạ Rayleigh, giải thích tại sao bầu trời có màu xanh, và dự đoán sự tồn tại của những sóng mặt ngày nay gọi là sóng Rayleigh. Quyển giáo trình ‘Lí thuyết Âm học’ của ông vẫn được dùng để giảng dạy cho sinh viên kĩ thuật ngày nay.

[Trần Nghiêm]

13/11/1893 – Ngày sinh nhà hóa sinh người Mĩ Edward Adelbert Doisy



Edward Adelbert Doisy (13 tháng 11, 1893 – 23 tháng 10, 1986) nhận Giải Nobel Sinh lí học hoặc Y khoa năm 1943 cùng với Henrik Dam cho sự khám phá ra vitamin K (viết tắt tiếng Đức cho Vitamin Koagulations) và cấu trúc hóa học của nó.

[Trần Nghiêm]

14/11/1967 –Theodore Maiman được cấp bằng sáng chế cho hệ thống laser ruby của ông



Laser ruby là laser rắn sử dụng một tinh thể ruby tổng hợp làm môi trường khuếch đại của nó. Laser đầu tiên hoạt động được là một laser ruby do Theodore H. "Ted" Maiman chế tạo tại Phòng nghiên cứu Hughes vào ngày 16 tháng 5, 1960.

Laser phát ra ánh sáng nhìn thấy có bước sóng 694,3 nm có màu đỏ đậm.

[Trần Nghiêm]

15/11/1738 – Ngày sinh nhà thiên văn học người Đức William Herschel



Frederick William Herschel (15 tháng 11, 1738 – 25 tháng 8, 1822) là nhà thiên văn học, chuyên gia kĩ thuật, và nhà soạn nhạc người Đức. Ông nổi tiếng với khám phá ra Thiên vương tinh, cùng với hai vệ tinh lớn của nó (Titania và Oberon), và còn khám phá ra hai vệ tinh của Thổ tinh. Ngoài ra, ông còn là người đầu tiên phát hiện ra sự tồn tại của bức xạ hồng ngoại. Bản giao hưởng số 24 do ông sáng tác được giới thưởng thức âm nhạc đánh giá rất cao.

[Trần Nghiêm]

16/11/1717 – Ngày sinh nhà toán học Jean-Baptiste le Rond d'Alembert



Jean-Baptiste le Rond d'Alembert (16 tháng 11, 1717 – 29 tháng 10,1783) là nhà toán học, nhà cơ học, nhà vật lí, nhà triết học, và nhà lí thuyết âm nhạc người Pháp. Công thức D'Alembert cho nghiệm của phương trình sóng được mang tên ông. Phương trình sóng thỉnh thoảng được gọi là phương trình D'Alembert.

[Trần Nghiêm]

17/11/1947 – Quan sát thấy những nguyên lí cơ bản của transistor



Vào ngày này năm 1947, các nhà khoa học người Mĩ John Bardeen và Walter Brattain quan sát thấy những nguyên lí cơ bản của transistor, một linh kiện trọng yếu cho cuộc cách mạng điện tử học của thế kỉ 20.

[Trần Nghiêm]

18/11/1787 – Ngày sinh nhà vật lí Louis-Jacques-Mandé Daguerre



Louis-Jacques-Mandé Daguerre (18 tháng 11, 1787 – 10 tháng 7, 1851) là nhà vật lí người Pháp được công nhận với phát minh ra quá trình nhiếp ảnh loại daguerre. Mặc dù nổi tiếng với phát minh nhiếp ảnh, nhưng ông còn là một họa sĩ thành danh.

[Trần Nghiêm]

19/11/1898 – Ngày sinh nhà vật lí Arthur Robert von Hippel



Arthur Robert von Hippel (19 tháng 11, 1898 – 31 tháng 12, 2003) là một nhà vật lí và nhà khoa học vật liệu người Mĩ gốc Đức. Von Hippel là một nhà tiên phong trong nghiên cứu điện môi, chất sắt từ và chất thuận từ, và chất bán dẫn. Ông còn là nhà phát triển radar trong Thế chiến thứ hai.

[Trần Nghiêm]

20/11/1889 – Ngày sinh Edwin Powell Hubble



Edwin Powell Hubble (20 tháng 11, 1889 – 28 tháng 9, 1953) là nhà thiên văn học người Mĩ có vai trò nòng cốt trong việc xây dựng lĩnh vực thiên văn học ngoài thiên hà và thường được đánh giá là một trong những nhà vũ trụ học thực nghiệm quan trọng nhất của thế kỉ 20. Có nhiều sự nhầm lẫn về những khám phá của Hubble. Cái ngày nay chúng ta gọi là “định luật Hubble” thật ra là “định luật Lemaître”. Thật ra, sự tồn tại của những thiên hà khác ngoài Dải Ngân hà và sự lệch đỏ lần đầu tiên được khám phá ra bởi nhà thiên văn học người Mĩ Vesto Slipher. Sử dụng số liệu thu thập bởi Vesto Slipher và trợ lí Milton Humason của Hubble, Hubble và Humason đã tìm ra mối liên hệ trực tiếp giữa khoảng cách đến một thiên hà và tốc độ tương đối rời xa hệ mặt trời của nó.

[Trần Nghiêm]

21/11/1931 – Ngày sinh nhà khoa học Revaz Dogonadze



Revaz Dogonadze (21 tháng 11, 1931 – 13 tháng 5, 1985) là một trong những người sáng lập ra ngành điện hóa lượng tử.

[Trần Nghiêm]

22/11/1904 – Ngày sinh nhà vật lí Louis Eugène Félix Néel



Louis Eugène Félix Néel (22 tháng 11, 1904 – 17 tháng 11, 2000) là một nhà vật lí người Pháp nhận Giải Nobel Vật lí năm 1970 cho những nghiên cứu tiên phong của ông về từ tính của các chất rắn (nhận chung với nhà thiên văn vật lí người Thụy Điển Hannes Alfvén). Những đóng góp của ông cho ngành vật lí chất rắn có vô số ứng dụng hữu ích, nhất là trong sự phát triển của các đơn vị bộ nhớ máy tính. Khoảng năm 1930, ông đã đề xuất một loại hành trạng từ tính mới có thể tồn tại gọi là phản sắt từ (đối lập với tính sắt từ). Ở trên một nhiệt độ nhất định (nhiệt độ Néel) hành trạng này biến mất.

[Trần Nghiêm]

23/11/1837 – Ngày sinh Johannes Diderik van der Waals



Johannes Diderik van der Waals (23 tháng 11, 1837 – 8 tháng 3, 1923) là một nhà vật lí lí thuyết và nhà nhiệt động lực học người Hà Lan. Tên tuổi của ông gắn liền với phương trình trạng thái van der Waals mô tả hành trạng của chất khí và chất lỏng. Tên của ông còn gắn liền với lực van der Waals (lực giữa những phân tử bền), với phân tử van der Waals (những đám phân tử nhỏ liên kết với nhau bằng lực van der Waals), và với bán kính van der Waals (kích cỡ của phân tử).

Ông là vị giáo sư vật lí đầu tiên tại trường ĐH Amsterdam khi trường này mở cửa vào năm 1877 và là người giành Giải Nobel Vật lí 1910.

[Trần Nghiêm]

24/11/1926 – Ngày sinh nhà vật lí Tsung-Dao Lee



Tsung-Dao Lee (sinh ngày 24 tháng 11, 1926) là nhà vật lí người Mĩ gốc Hoa, nổi tiếng với nghiên cứu của ông về sự vi phạm tính chẵn lẻ, Mô hình Lee, vật lí hạt cơ bản, vật lí ion nặng tương đối tính, các soliton phi tô pô học, và các sao soliton. Ông giảng dạy tại trường ĐH Columbia từ năm 1953 và vừa nghỉ hưu trong năm 2012.

Năm 1957, ở tuổi 30, Lee đã cùng nhận Giải Nobel Vật lí với Chen Ning Yang cho nghiên cứu của họ về sự vi phạm định luật chẵn lẻ trong tương tác yếu, lí thuyết được Chien-Shiung Wu xác nhận thực nghiệm. Lee là người trẻ tuổi thứ ba từng nhận giải Nobel.

[Trần Nghiêm]

25/11/1814 – Ngày sinh nhà vật lí Julius Robert von Mayer



Julius Robert von Mayer (25 tháng 11, 1814 – 20 tháng 3, 1878) là bác sĩ và nhà vật lí người Đức. Ông là một trong những người sáng lập ra nhiệt động lực học. Ông nổi tiếng nhất với việc phát biểu vào năm 1841 dạng nguyên sơ nhất của định luật bảo toàn năng lượng hay cái ngày nay chúng ta gọi là một trong những phiên bản sớm nhất của định luật thứ nhất của nhiệt động lực học, đó là “năng lượng không tự sinh ra và mất đi”.

Vào năm 1842, Mayer đã mô tả quá trình hóa học quan trọng gọi là sự oxy hóa là nguồn năng lượng chính cho mọi sinh vật sống. Những thành tựu của ông còn hướng đến sự khám phá tương đương cơ của nhiệt mà người ta gán cho James Joule vào năm sau đó. Ông còn đề xuất rằng cây xanh biến đổi ánh sáng thành hóa năng.

[Trần Nghiêm]

26/11/1678 – Ngày sinh nhà khoa học Jean-Jacques d'Ortous de Mairan



Jean-Jacques d'Ortous de Mairan (26 tháng 11, 1678 – 20 tháng 2, 1771) là nhà khoa học người Pháp. Ông là nhà địa vật lí, nhà thiên văn học, và đáng chú ý nhất là nhà nghiên cứu nhịp sinh học ngày đêm. De Mairan đã có những khám phá quan trọng trong nhiều lĩnh vực như văn tự cổ và thiên văn học. Những quan sát và thí nghiệm của ông đã truyền cảm hứng cho cái ngày nay gọi là lĩnh vực nghiên cứu nhịp sinh học ngày đêm.

[Trần Nghiêm]

27/11/1871 – Ngày sinh Giovanni Giorgi



Giovanni Giorgi (27 tháng 11, 1871 - 19 tháng 8, 1950) là kĩ sư điện người Italy đã phát minh ra hệ thống đo lường Giorgi, tiền thân của Hệ đo lường Quốc tế (SI).

[Trần Nghiêm]

28/11/1950 – Ngày sinh nhà vật lí Russell Alan Hulse



Russell Alan Hulse (sinh ngày 28 tháng 11, 1950) là nhà vật lí người Mĩ giành Giải Nobel Vật lí (chung với Joseph Hooton Taylor Jr) “cho sự khám phá ra một loại pulsar mới, một khám phá đã mở ra những khả năng mới cho nghiên cứu sự hấp dẫn”. Ông là một chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu pulsar và sóng hấp dẫn.

[Trần Nghiêm]

29/11/1803 – Ngày sinh nhà vật lí Christian Andreas Doppler



Christian Andreas Doppler (29 tháng 11, 1803 – 17 tháng 3, 1853) là một nhà toán học và nhà vật lí người Áo. Tên tuổi của ông gắn liền với một hiệu ứng vật lí mang tên ông. Hiệu ứng Doppler là sự biến thiên tần số (hay độ cao) của âm thanh (hay bất kì sóng nào khác) khi có sự chuyển động tương đối giữa nguồn sóng và máy thu.

[Trần Nghiêm]

30/11/1858 – Ngày sinh nhà khoa học Jagadish Chandra Bose



Jagadish Chandra Bose (30 tháng 11, 1858 – 23 tháng 11, 1937) là một nhà bác học người Bengal. Ông là người đi tiên phong nghiên cứu radio và quang học vi sóng, có nhiều đóng góp quan trọng cho ngành thực vật học, và đặt nền tảng cho nền khoa học thực nghiệm ở tiểu lục địa Ấn Độ. Ông là người đầu tiên ở bán đảo Ấn Độ nhận bằng sáng chế Mĩ vào năm 1904.

[Trần Nghiêm]

01/12/1792 – Ngày sinh nhà toán học Nikolai Ivanovich Lobachevsky



Nikolai Ivanovich Lobachevsky (01 tháng 12, 1792 – 24 tháng 2, 1856) là nhà toán học người Nga, nổi tiếng với những nghiên cứu tiên phong của ông về hình học hyperbolic, còn gọi là hình học Lobachevsky. William Kingdon Clifford gọi Lobachevsky là “Copernicus của Hình học” do tính cách mạng của công trình nghiên cứu của ông.

[Trần Nghiêm]

02/12/1987 – Ngày mất nhà vật lí Yakov Borisovich Zel'dovich



Yakov Borisovich Zel'dovich (8 tháng 3, 1914 – 2 tháng 12, 1987) là một nhà vật lí lỗi lạc người Belarus. Ông giữ vai trò quan trọng trong sự phát triển vũ khí hạt nhân và nhiệt hạch của Liên Xô, và có những đóng góp quan trọng cho các lĩnh vực nghiên cứu sự hút bám và xúc tác, sóng xung kích, vật lí hạt nhân, vật lí hạt sơ cấp, thiên văn vật lí, vũ trụ học vật lí, và thuyết tương đối rộng.

[Trần Nghiêm]

03/12/1900 – Ngày sinh nhà hóa sinh Richard Kuhn



Richard Kuhn (3 tháng 12, 1900 – 1 tháng 8, 1967) là nhà hóa sinh người Áo-Đức giành giải Nobel Hóa học 1938 cho “nghiên cứu của ông về carotenoid và vitamin” (sau Thế chiến thứ hai ông mới nhận giải).

[Trần Nghiêm]

04/12 - Ngày sinh nhà vật lí Orest Danilovich Khvolson



Orest Danilovich Khvolson hay Chwolson (4 tháng 12, 1852 – 11 tháng 5, 1934) là một nhà vật lí người Nga. Ông chủ yếu được biết tới là một trong những người đầu tiên nghiên cứu hiệu ứng thấu kính hấp dẫn.

[Trần Nghiêm]

05/12 – Ngày sinh nhà vật lí Arnold Johannes Wilhelm Sommerfeld



Arnold Johannes Wilhelm Sommerfeld (5 tháng 12, 1868 – 26 tháng 4, 1951) là nhà vật lí lí thuyết người Đức, người đi tiên phong phát triển vật lí nguyên tử và vật lí lượng tử, và đã đào tạo một số lượng lớn sinh viên xuất sắc thuộc kỉ nguyên mới của vật lí lí thuyết. Ông được đề cử cho giải Nobel 81 lần và là cố vấn luận án tiến sĩ cho nhiều nhà khoa học giành giải Nobel. Ông đã đề xuất số lượng tử thứ hai (số lượng tử phương vị) và số lượng tử thứ tư (số lượng tử spin). Ông còn đưa ra hằng số cấu trúc tinh tế, và đi tiên phong nghiên cứu lí thuyết sóng tia X.

[Trần Nghiêm]

06/12 – Ngày sinh nhà vật lí Joseph Louis Gay-Lussac



Joseph Louis Gay-Lussac (6 tháng 12, 1778 – 9 tháng 5, 1850) là một nhà hóa học và nhà vật lí người Pháp. Ông chủ yếu được biết tới với hai định luật liên quan đến các chất khí, và cho nghiên cứu của ông về hỗn hợp cồn-nước, cái đưa đến đơn vị độ Gay-Lussac dùng để đo hàm lượng cồn ở nhiều nước trên thế giới.

[Trần Nghiêm]

07/12 – Ngày sinh nhà thiên văn học Gerard Peter Kuiper



Gerard Peter Kuiper (7 tháng 12, 1905 – 24 tháng 12, 1973) là nhà thiên văn học người Hà Lan-Mĩ có tên tuổi gắn liền với vành đai Kuiper trong hệ mặt trời.

[Trần Nghiêm]

08/12/1947 – Ngày sinh nhà hóa học người Mĩ Thomas Robert Cech



Thomas Robert Cech (sinh ngày 8 tháng 12, 1947 ở Chicago) là nhà hóa học cùng nhận giải Nobel Hóa học 1989 với Sidney Altman cho nghiên cứu của họ về những tính chất xúc tác của ARN.

[Trần Nghiêm]

09/12/1917 – Ngày sinh nhà vật lí Leo James Rainwater



Leo James Rainwater (9 tháng 12, 1917 – 31 tháng 5, 1986) là nhà vật lí người Mĩ cùng nhận Giải Nobel Vật lí 1975 cho phần đóng góp của ông trong việc xác định hình dạng bất đối xứng của những hạt nhân nguyên tử nhất định.

[Trần Nghiêm]

10/12/1804 – Ngày sinh nhà toán học Carl Gustav Jacob Jacobi



Carl Gustav Jacob Jacobi (10 tháng 12, 1804 – 18 tháng 2, 1851) là một nhà toán học người Đức có những đóng góp cơ bản cho các hàm eliptic, động lực học, hệ phương trình vi phân, và lí thuyết số. Ông là nhà toán học người Do Thái đầu tiên được phong hàm giáo sư tại một trường đại học ở Đức.

[Trần Nghiêm]

11/12/1882 – Ngày sinh nhà vật lí Max Born



Max Born (11 tháng 12, 1882 – 5 tháng 1, 1970) là nhà vật lí và nhà toán học người Anh-Đức có đóng góp quan trọng cho sự phát triển của cơ học lượng tử. Born giành Giải Nobel Vật lí năm 1954 cùng với Walther Bothe.

[Trần Nghiêm]

12/12/1866 – Ngày sinh nhà hóa học Alfred Werner



Alfred Werner (12 tháng 12, 1866 – 15 tháng 11, 1919) là một nhà hóa học người Thụy Sĩ. Ông giành Giải Nobel Hóa học năm 1913 cho việc đề xuất cấu hình tám mặt của các thể phức kim loại chuyển tiếp. Werner đã phát triển cơ sở cho hóa học thể phức hiện đại. Ông là nhà hóa học vô cơ đầu tiên giành giải Nobel, người duy nhất trước năm 1973.

[Trần Nghiêm]

13/12/1923 – Ngày sinh nhà vật lí Philip Warren Anderson



Philip Warren Anderson (sinh ngày 13 tháng 12, 1923) là một nhà vật lí người Mĩ giành giải Nobel. Anderson có những đóng góp cho các lí thuyết định xứ, phản sắt từ, phá vỡ đối xứng, sự siêu dẫn nhiệt độ cao và cho triết lí khoa học thông qua những bài viết của ông về những hiện tượng mới xuất hiện.

[Trần Nghiêm]

14/12/1922 – Ngày sinh nhà vật lí Nikolay Gennadiyevich Basov



Nikolay Gennadiyevich Basov (14 tháng 12, 1922 – 1 tháng 7, 2001) là một nhà vật lí và nhà giáo dục người Liên Xô. Nghiên cứu cơ bản của ông trong lĩnh vực điện tử học lượng tử đã đưa đến sự phát triển của laser và maser. Basov cùng nhận giải Nobel Vật lí 1964 với Alexander Prokhorov và Charles Hard Townes

[Trần Nghiêm]

15/12/1852 – Ngày sinh nhà vật lí Antoine Henri Becquerel



Antoine Henri Becquerel (15 tháng 12, 1852 – 25 tháng 8, 1908) là nhà vật lí người Pháp cùng nhận giải Nobel vật lí 1903 với Marie Skłodowska-Curie và Pierre Curie cho sự khám phá ra hiện tượng phóng xạ. Tên của ông được đặt cho đơn vị đo độ phóng xạ (1 becquerel = 1 phân rã/giây).

[Trần Nghiêm]

16/12/1882 – Ngày sinh nhà vật lí Fritz Walther Meissner



Fritz Walther Meissner (16 tháng 12, 1882 – 16 tháng 11, 1974) là một nhà vật lí kĩ thuật người Đức. Từ năm 1922 đến 1925, ông đã xây dựng máy hóa lỏng helium lớn thứ ba trên thế giới, và vào năm 1933 đã khám phá ra hiệu ứng Meissner, sự hãm từ trường trong các chất siêu dẫn.