Fulgurite – hóa thạch của tia sét cổ

Sét đánh xuống sa mạc Sahara hồi khoảng 15.000 năm trước, và để lại một dấu hiệu của sự hiện diện của nó. Nhiệt tỏa ra từ tia sét đạt tới hơn 1.800 độ C và làm tan chảy những nguyên tố nhất định trong đất đến mức chúng hợp nhất với nhau. Dạng chất rắn này, gọi là fulgurite (thủy tinh sét), thường được tìm thấy ở vùng đất cát hay đất có nhiều thạch anh. Chẳng khó gì tìm gặp fulgurite trên bãi biển, hay trong sa mạc. Tuy nhiên, tìm thấy một khối fulgurite 15.000 năm tuổi thì không dễ dàng gì.

Fulgurite - hóa thạch của sét

Các nhà khoa học có thể sử dụng một kĩ thuật gọi là nhiệt phát quang để xác định những hóa thạch này của tia sét đã được tạo ra khi nào. Fulgurite là những tinh thể có nhiều lởm chởm bên trong chúng. Cho dù những tinh thể trông hoàn hảo nhất thì vẫn có khiếm khuyết. Những khuyết tật này làm bẫy nhiều thứ. Thỉnh thoảng những thứ đó là electron. Các electron đang lao qua đất đá nhiều hơn chúng ta thường nghĩ, bởi vì có những nguyên tố phóng xạ tự nhiên ở mọi nơi. Trong đất tơi, có những nguồn bức xạ gây ion hóa nhất định – bức xạ làm tước electron ra khỏi những phân tử khác và đặc biệt là các phân tử nước. Những electron này bị mắc kẹt trong những cấu trúc kết tinh ở một tốc độ đều đều. Khi tinh thể nóng lên, nó phát ra ánh sáng, và ánh sáng đó tùy thuộc vào số lượng electron có bên trong nó. Có nhiều electron hơn thì sáng hơn. Có nhiều năm ở trong đất hơn thì sáng hơn. Bằng cách quan sát sự nhiệt phát quang của một fulgurite, các nhà khoa học có thể tính ra tuổi của nó.

Ngoài ra, thỉnh thoảng họ còn xác định được môi trường mà khối fulgurite ra đời. Thỉnh thoảng, fulgurite có chứa những cái bọt nhỏ xíu. Những cái bọt đó bắt giữ không khí đóng băng trong chúng hồi hàng nghìn năm trước, lúc fulgurite được tạo ra. Chất khí đó không chỉ chứa các phân tử khí quyển, mà còn chứa carbon giải phóng bởi thực vật xung quanh khối fulgurite. Ví dụ, khối fulgurite 15.000 năm tuổi có chứa carbon từ cỏ và cây bụi được tìm thấy trong sa mạc Sahara cho biết sa mạc này ngày xưa từng ẩm ướt hơn nhiều.

Nguồn: Science Now