Cá Hà Lan nhẹ hơn cá xích đạo?

Chuyện kể rằng có một nhà buôn mua 5.000 tấn cá chép từ Hà Lan, đem xếp lên tàu rồi chở tới thủ đô Mogadisu  của nước Somali gần xích đạo. đến đó dùng cân lò xo cân lại, nhà buôn nọ trợn mắt lên vì thấy thiếu mất… 30 tấn cá. Lạ thật, chúng chạy đi đâu? Không có khả năng mất trộm vì trên đường đi tàu không đỗ ở đâu cả.

Hư hao trong khi bốc xếp cũng không thể lên lớn đến như  vậy. Mọi người bàn  luận  xôn xao nhưng chẳng ai giải thích được điều bí mật đó. Mãi đến sau này người ta mới hiểu rõ được vấn đề. Cá chẳng hề bị mất trộm mà cũng không phải bốc xếp gây tổn hao, đó chỉ là trò đùa của sự tự quay của Trái đất và lực hút của nó.

Trọng lượng có thể thay đổi

Ta biết trọng lượng của một vật là trọng lực tác dụng lên đó, tức là sức hút của Trái đất đối với vật đó. Nhưng Trái đất tự quay không ngừng sản sinh ra một loại lực ly tâm do quay. Vì thế trọng lực tác dụng lên vật bằng hợp lực của lực hút của Trái đất (lực địa tâm) và lực ly tâm đó. Lại vì Trái đất là một hình elip hơi dẹt, càng gần xích đạo, khoảng cách giữa mặt đất và tâm Trái đất càng lớn, nên sức hút của địa tâm cũng nhỏ đi một chút. Vì thế trọng lực thực tế của vật thể phải là lực hút địa tâm trừ đi lực ly tâm do quay theo phương  thẳng đứng. Khi 5.000 tấn cá chép đen, từ Hà Lan ở vĩ độ trung bình của Trái đất vận chuyển đến Somali ở gần xích đạo tất nhiên là trọng lượng giảm dần, không lạ gì khi cân lại giảm mất những hơn 30 tấn cá.

Nếu như các vận động viên leo núi mang một hòn đá từ đỉnh núi Chumunglay  về đến Bắc Kinh thì lúc đó nó sẽ trở nên nặng hơn một chút, còn nếu nhờ các nhà du hành vũ trụ mang nó lên không trung nơi lực hút của Trái đất không còn nữa thì nó sẽ trở thành không trọng lượng. Ở đây nguyên tắc đều giống nhau.

Nhưng khối lượng thì không.

Thế nhưng, bất kể trọng lượng của vật thay đổi như thế nào thì khối lượng của chúng vẫn không thay đổi. Chúng  ta nên chú ý rằng sự thay đổi trọng lượng của vật thể chỉ có thể dùng cân lò xo mới thấy được, nếu dùng cân thiên bình hoặc cân đòn gánh thì sẽ không thể thấy được điều đó.

(Theo Vật lí vui)