THỜI GIAN

                                               Hiện tại đi đâu khi nó đã trở thành quá khứ và quá khứ ở đâu?
                                                                                 (Ludwig Wittgenstein)

Những khó khăn mà thời gian đặt ra
                                                          
Mỗi người chúng ta đều biết đến thời gian, nhưng không một ai nhìn thấy tận mắt, nói thuộc về những thứ mà tất cả chúng ta đều có kinh nghiệm những rất khó có cách mô tả. Khi ta nói đến từ "thời gian", chúng ta đều hiểu muốn nói về cái gì, nhưng không một ai biết đằng sau từ ấy ẩn náu một sự thật gì. Nếu như từ là rõ ràng thì sự vật không rõ ràng, nó ẩn nấp trong đám sương mù mỗi khi ta cố năm được nó

Mặc dù dáng vẻ của nó là quen thuộc, thời gian thực ra gây nên những ngõ cụt và những nghịch lí đủ loại và số lượng của chúng càng lớn lên khi ta càng nhìn sâu. Khó khăn thứ nhất như chúng ta đã nói là từ "thời gian" không nói lên điều gì về cái mà nó muốn biểu đạt. Thật ra người ta đã cố thử định nghĩa thời gian:nó là cái gì đi qua thì không có gì xảy ra cả, nó là trật tự các sự việc nối tiếp nhau, nó là cái tương lai đang hình thành hay nói cho vui, nó là cái cách tiện lời nhất mà thiên nhiên đã tìm thấy để mọi cái không xảy ra cùng một lúc. Tất cả những cách phát biểu như trên đều đã có chứa những ý niệm về thời gian, nhưng chỉ là những ẩn dụ của thời gian, chưa cho chúng ta biết được bản chất của nó.Có một khó khăn thứ hai về thời gian, đấy là chúng ta không thể nào đứng thụt lùi so với nó. Thông thường khi chúng ta muốn quan sát nghiên cứu 1 đồ vật, chúng ta bắt đầu bằng việc quan sát nó dưới các góc độ khác nhau, nhưng với thời gian, việc chúng ta đứng cách xa để quan sát là không thể thực hiện được, vì thời gian luôn luôn tác động đến chúng ta. Chúng ta đang ở trong thời gian và không thể tách khói nó. Đây là một đặc trưng mà cả thời gian và không gian đều có. Nhưng có một sự khác biệt chủ yếu giữa không gian và thời gian là: chúng ta có thể di chuyển bên trong không gian, đi đi lại lại theo bất kì phương hướng nào, trong khi ấy chúng ta lại không thể thay đổi vị trí trong thời gian(thật là thiệt thòi lớn cho các nhà thơ!). Không gian là nơi chốn của sự tự do của chúng ta, thời gian là ẩn dụ về sự giam hãm của chúng ta.

Một khó khăn thứ ba là thời gian không thể cảm nhận được bằng giá quan. Không có mùi, không có vị, lặng lẽ và không nắm bắt được. Các thử nghiệm tiến hành với những người sống nhiều tháng trong các hang động hay các boong ke, không có đồng hồ, cách li hoàn toàn so với thế giới ngoài và chỉ còn nhịp đập sinh học của mình, cho thấy không thể xác định định lượng thời gian 1 cách chính xác khi mà các điểm mốc bên ngoài đã biến mất. Rất nhanh chóng sự ước lượng khoảng cách thời gian trong những điều kiện ấy sai lệch rất nhiều so với những gì mà đồng hồ chỉ cho chúng ta biết.
Không thể nào ngừng được thời gian
Khi chúng ta nhìn thấy một chiếc kim đồng hồ chạy trên mặt đồng hồ, ta tin rằng đã nhìn thấy thời gian trôi qua. Nhưng thực ra thì đồng hồ chỉ cái gì, khi ta nói rằng chúng chỉ giờ? CHúng ta chỉ quan sát được một sự chuyển động đấy là sự di chuyển của cái kim trong không gian. Như vậy hầu như bao giờ chúng ta cũng lẫn lộn thời gian với sự chuyển động riêng của nó, đấy là sự chuyển động.

Chúng ta hãy tưởng tượng có ngày nào đó thời gian ngừng lại. Xung quanh ta tất cả đều bất động. Mặt Trời đứng im, các giọt mưa đang rơi thì dừng lại, những chiến đu treo lơ lửng 1 cách kì quái khi đang đung đưa, không còn giờ, không còn sự nối tiếp của ngày và đêm. Hoa hồng không tần và cũng không nở, sóng của đại dương gần như đông lại, chim hóc đang bay thì đứng yên như những chiếc bia cố định. Nhưng nhìn thấy như vậy, chúng ta vẫn giả thiết ngầm là cái thế giới không có thời gian ấy vẫn tồn tại, vẫn duy trì, vẫn bền lâu và như vậy là nó vẫn có...một thời gian? Tưởng tượng rằng thời gian ngừng lại, nhưng thế giới vẫn tiếp tục tồn tại dẫn đến một mâu thuẫn. Vì rằng chúng ta chỉ có thể tồn tại trong thời gian, việc ngừng thời gian có nghĩa là sự ngừng của hiện tại, sự biến mất của tất cả những cái gì tồn tại. Khi ta nói rằng thời gian ngừng lại, ta chỉ tưởng tượng rằng kim đồng hồ dừng lại, nhưng thời gian và cuộc sống vẫn tiếp tục, điều ấy hiển nhiên là phi lý.

Tất cả những điều này không nói lên rằng thời gian không bao giờ ngừng, mà chỉ nói rằng chúng ta không thể nghĩ đến một thế giới ở ngoài thời gian. Thế giới đối với chúng ta sẽ trở thành hoàn toàn không thể hiểu được, nếu chúng ta không có ý niệm về thời gian.

Nguồn : Hoàng Đức Huy (Theo Physics&Youth Club)