Tại sao trọng lượng của vật thể có thể thay đổi ?

[Trần Anh Tuấn]

  Nếu như có người nói với bạn rằng: Trọng lượng của vật thể có thể thay đổi khi được đặt ở những địa điểm khác nhau, bạn có tin vào điều đó không ?
 %-) Đúng là như vậy. Khi đặt vật thể ở những địa điểm khác nhau, trọng lượng của chúng quả thật có sự thay đổi.

 ~O) Có chuyện rằng, một thương nhân đã mua 5.000 tấn cá trắm đen tại đất nước Hà Lan, sau đó chuyển lên thuyền và chở về thủ đô Mogadixio của nước Xo6mali, là khu vực gần xích đạo. Khi về đến nơi, họ dùng cân lò xo để cân thì khối lượng cá lại ít đi 30 tấn. Vậy lượng cá này đi đâu mất? Không thể có chuyện mất trộm vì tàu chưa cập bến nào trong suốt quá trình vận chuyển. Sự hao tổn trong quá trình bốc dỡ cũng không thể lớn như vậy. Mọi người bàn luận xôn xao, chẳng ai có thể giải mã nổi bí mật này.

 ~O) Sau đó, mọi việc cũng được sáng tỏ. Lượng cá giảm đi ở trên không phải bị mất trộm, cũng không phải là sự hao tổn do bốc dỡ, mà được tạo nên bởi sự tự chuyển động và lực hút của Trái Đất.

 ~O) Thực ra, trọng lượng của một vật thể được tạo nên nhờ lực hút của Trái Đất đối với vật thể. Nhưng do Trái Đất luôn luôn vận động, vì thế nó sinh ra lực li tâm tự chuyển động. Vì vậy độ lớn trọng lực mà vật thể phải chịu chính là hợp lực của lực li tâm quán tính tự chuyển động và lực hút của tâm Trái Đất, nó phải phân lượng mà lực hút của tâm Trái Đất trừ đi lực li tâm quán tính theo hướng vuông góc.

 ~O) Do Trái Đất là một khối bầu dục có hai cực hơi dẹt nên càng gần xích đạo, thì khoảng cách giữa mặt đất và tâm Trái Đất càng xa, lực hút của tâm Trái Đất cũng càng nhỏ đi. Mặt khác, càng gần xích đạo, lực li tâm tự chuyển được tạo nên do vật thể chuyển động theo Trái Đất càng lớn. Vì vậy càng gần xích đạo, trọng lực thực tế mà vật thể phải chịu càng nhỏ. 5.000 tấn cá trắm đen được vận chuyển từ Hà Lan đến Xomali, thì trọng lực mà nó phải chịu tất nhiên sẽ phải giảm đi dần dần và chuyện thiếu hụt 30 tấn là dễ giải thích. Điều đáng nói ở đây là: Tấn là đơn vị đo lường chất lượng, nhưng trong cuộc sống thường ngày và trong buôn bán, “Tấn” luôn được dùng là đơn vị trọng lượng.

 ~O) Nếu như những vận động viên leo núi thu nhập được một vật xét nghiệm nham thạch từ “đỉnh Chomolungma” rồi chuyển nó đến Bắc Kinh, khi đến Bắc Kinh nó có thể nặng hơn một chút. Nếu như các nhà du hành vũ trụ mang nó đến vùng trời mà lực hút của Trái Đất không đến được, nó sẽ không trọng lượng. Nhưng dù cho trọng lượng của vật thể có thay đổi thế nào đi nữa thì chất lượng của chúng không bao giờ thay đổi.
Nguồn : Vật lý Ứng dụng trong đời sống hiện đại