Diễn Đàn Vật Lý | Thư Viện Vật Lý

Lâu lắm mới trở lại. Nay tình cờ đọc được trên Fb luyện thi của thầy Chu Văn Biên về chữ số có nghĩa, thầy có nhiều học sinh mơ hồ về vấn đề này, xin phép được nêu ra đây để các thầy cô tiện trao đổi. Nếu chủ đề đã có rồi, xin phép Mod Min thông cảm và mình sẽ đóng topic. :D

Xin trích lại nguyên văn quy tắc về chữ số có nghĩa trên fb thầy Biên và web thayhoa nào đó đang lưu hành ạ:

Buồn quá viết xong bài chưa kịp gửi click nhầm mất, thôi gõ lại vậy.

Về nguyên tắc số 1 - 4 ở trên thì ok. Nguyên tắc số 5 có vấn đề.

số 130 không thể chỉ có hai chữ số 1 và 3 có nghĩa được. Giá trị của con số hoàn toàn khác nhau giữ 13 và 130. Số 50000 cũng vậy ạ
Có thể tác giả đang nhầm lẫn sang các số có lũy thừa.

Xin nói thêm ạ, việc sai số và quy tắc làm tròn số xuất hiện trong thực nghiệp khi người ta cần xác định giá trị cần đo với sai số chấp nhận được. Với những số có giá trị lớn/hoặc quá nhỏ người ta quy về bậc lũy thừa của nó và chỉ so sánh giá trị cùng bậc.

Ví dụ số 50000 ở trên, có thể đại lượng cần đo đó có dạng lũy thừa bậc 4, vì thế người ta viết 5x10^4 chẳng hạn, thì sai số sẽ được viết ở dạng a.10^4, lúc này ta xét con số 5 (một chữ số có nghĩa) với sai số a và ta luôn hiểu rằng nó ở dạng lũy thừa bậc 4, dó đó khiến cho tác giả hiểu lầm thành "Các số 0 ở cuối các số không phải thập phân là các số không có nghĩa"

Ví dụ xét thành phần ngang của từ trường trái đất chẳng hạn, nó ở dạng cỡ 10^-5. Thì ta quan tâm là bao nhiêu nhân 10^-5 và sai số là bao nhiêu. Ví dụ 2,5x10^-5 chẳng hạn, ta chỉ quan tâm số 2,5 (hai chữ số có nghĩa) và luôn hiểu nó ở dạng 10^-5 chẳng hạn.

Vì vậy, số 130 phải là ba chữ số có nghĩa, nếu viết 50000 thì phải là 5 chữ số có nghĩa, tuy nhiên, không ai viết như thế này cả. (sẽ nói ở post sau).


Bởi vì có một số lượng lớn các học sinh đang chưa hiểu rõ, nhất là khi fb của thầy Biên có hơn 30 ngàn lượt theo dõi nên mình mạn phép mong các thầy cô cùng thảo luận làm rõ vấn đề này để tốt cho các em.

à, có thể tóm tắt lại là: Tất cả các chữ số đều là số có nghĩa kể cả số 0, trừ những số không đầu tiên nằm ở bên trái các chữ số.
Ví dụ: 0.01 có một chữ số có nghĩa, trừ hai số 0 đầu tiên đi.
          0,23 có hai chữ số có nghĩa
         1,00 có ba chữ số có nghĩa   (tính cả hai số 0 đằng sau)

Mình chưa xem bài giảng của thầy Biên. Nhung mình k đồng ý với nguyên tắc 5 như cô Hồng Nhung đã nói

Hoàn toàn nhất trí với Hồng Nhung, mình hiểu đơn giản:

* Số chữ số có nghĩa là kết quả của phép đếm tất cả các chữ số, kể từ chữ số khác không đầu tiên từ trái sang.

* Với các số biểu diễn dạng lũy thừa cơ số 10, số chữ số có nghĩa không bao gồm phần lũy thừa 10. Như vậy, nếu kết quả phép đo là 2300mm (4 chữ số có nghĩa) thì khi đổi sang mét phải viết là [tex]2,300.10^{-3}[/tex]m chứ không được viết là [tex]2,3.10^{-3}[/tex]m (2 chữ số có nghĩa).

Nói thêm, trong đo đạc thực tế, chữ số cuối cùng của dãy số có nghĩa còn được gọi là chữ số bất định (vì phụ thuộc sai số của phép đo)

Phương pháp tổng quát vẫn là chuyển về hệ cơ số 10.
50000 = 5,0000.10^4 có 5 chữ số có nghĩa
130 = 1,30.10^2 có 3 chử số có nghĩa