Diễn Đàn Vật Lý | Thư Viện Vật Lý

Cho mình hỏi: Hiện tượng quầng, tán ở mặt trăng được giải thích nhờ hiện tượng vật lí nào? Phân biệt quầng và tán. Khi nào thì xuất hiện quầng? xuất hiện tán?

Câu hỏi của bạn rất hay - mong mọi người cho thêm ý kiến!
Dân gian có câu: "Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa".
Lúc còn nhỏ tôi có hỏi những người lớn tuổi, có người giải thích: Về đêm, trăng trên đỉnh đầu, khi xung quanh mặt trăng có một vầng sáng thì gọi là tán; khi xung quanh mặt trăng có một vòng tròn ngũ sắc là đường giới hạn của một vùng đen quanh mặt trăng, tựa như mắt quầng thâm thì đó là trăng quầng.
Có lẽ ta hãy thống nhất khái niệm đã rồi hãy giải thích bằng vật lý.
Nhân đây, tôi cũng nêu một hiện tương liên quan với sự tán sắc ánh sáng: lưỡi chai sống, lưỡi chai chết mà dân gian đặt tên khi thấy các vầng mây ngũ sắc trời chiều phía tây. Sau khi giải thích trăng quầng thì có thể bàn về "lưỡi chai".
Mong ý kiến của mọi người!

Xin bổ sung một số hình ảnh trước khi bàn đến chuyện giải thích




Hồi nhỏ mình cũng dc ông bà cha mẹ giảng giải như thầy giaovienvatly nói.

Em tìm được một tài liệu nói về hiện tượng này nhưng chủ yếu về mặt thời tiết, không phải về mặt vật lí
Mỗi khi quanh mặt trời hoặc mặt trăng xuất hiện những vòng ánh sáng khá lớn màu trắng hoặc nhiều màu, ông bà lại nhắc con cháu thu thóc đang phơi, cất quần áo, đóng cửa sổ... Họ bảo nhau mưa gió sắp đến đấy. Vầng sáng ấy được gọi là tán hay quầng.

Quầng ánh sáng xuất hiện xung quanh mặt trời phần lớn là có màu sắc theo thứ tự từ trong ra ngoài là hồng, da cam, vàng, lục, lam, chàm, tím. Quầng xuất hiện quanh mặt trăng phần lớn là màu trắng.

“Quầng” xuất hiện khi bầu trời có mây ti tầng. Lớp mây này là những mây ở tầng cao do vô vàn tinh thể băng li ti tạo thành, đáy lớp mây cách mặt đất khoảng hơn 6 km. Không khí ở đây lúc này vẫn còn lạnh, thời tiết vẫn tốt. Tuy nhiên, ở nơi xa (cách đó khoảng mấy trăm km), luồng không khí nóng ẩm đang giao tranh với luồng không khí lạnh. Không khí dần ấm nóng và bay lên theo mặt nghiêng của khối không khí lạnh. Trong quá trình không khí nóng lên cao, nhiệt độ của khối khí bị giảm dần, hơi nước ngưng đọng thành tầng mây.

Dần dần xuất hiện mây vũ tầng dày, loại mây này thường cho mưa thời gian kéo dài và iện rộng tới khoảng 300 km. Càng lên cao, do mặt front nóng (mặt phân cách khối khí nóng lạnh) càng cách xa mặt đất, độ cao ngưng kết hơi nước cũng dần dần tăng lên, do đó độ cao của chân mây cũng dần cao hơn, thành mây cao tầng và mây ti tầng, lên cao hơn nữa là mây ti.


Không khí nóng chờm lên không khí lạnh, ngưng tụ rất cao trên bầu trời, hình thành các tinh thể băng, tạo nên mây ti. Ta nhìn qua đó, thấy mặt trời, mặt trăng có quầng.
Vì mây ti hình thành ở độ cao trên 6 km, nhiệt độ không khí lúc này đã hạ xuống khoảng - 20 độ C, do đó có thể tạo thành những tinh thể băng hình trụ hoặc hình lục lăng. Khitia nắng mặt trời và ánh trăng chiếu qua tinh thể băng này sẽ tạo ra quầng mặt trời hoặc quầng mặt trăng.

Khi ta nhìn thấy quầng mặt trời hoặc quầng mặt trăng chứng tỏ mặt đất nơi ta đứng tuy vẫn có không khí lạnh khống chế, thời tiết vẫn bình thường, nhưng ở trên cao đã xuất hiện không khí nóng, và khi hơi nóng từ mặt đất bốc lên ngày càng lan đến gần nơi ta đứng hơn, thì ảnh hưởng tiếp theo sẽ là mây ngày càng thấp, gió mạnh dần lên. Cuối cùng là những giọt mưa rơi. Vì vậy, quầng là dấu hiệu đầu tiên cho thấy sẽ có mưa gió.

Ngoài ra, tại khu vực ngoại vi của bão cũng thường có lớp mây cuốn và quầng, sau quầng các đám mây dần dần dày lên và đen đặc, tiếp đó sẽ có mưa to gió lớn.

Nhưng, không có nghĩa là hễ mặt trời có quầng, vầng trăng có tán thì nhất định có mưa gió. Chủ yếu ở đây là thời tiết sẽ xấu đi, còn mưa gió hay không lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nữa.

"Vầng sáng ấy được gọi là tán hay quầng."

bài viết này nếu như đoán không nhầm thì là dc địch từ quyền 10 vạn câu hỏi vì sao của Trung quốc, trong bài viết này, đánh đồng quầng và tán, nên giải thích chưa được cụ thể lắm.
Mình đang cố gắn viết 1 bài về sự hình thành quầng và tán để xem hiện tượng vật lý trong đó nó như thế nào.
Mong mọi người ủng hộ

Mình vừa viết một bài, giải thích cơ chế hình thành quầng trăng, tán trăng, mọi người nhận xét và góp ý.
Như vậy, với các cơ chế và điều kiện xuất hiện trăng quần, trăng tán, ta có thể giải thích sơ dc câu "Trăng quầng trời hạn, trăng tán trời mưa". Muốn giải thích cặn kẽ, cần nhiều kiến thức về khí tượng. Hy vọng có một ai đó viết một bài như thế :D

http://360.thuvienvatly.com/index.php/goc-thu-gian/vat-ly-li-thu/1274-giai-thich-trang-quang-trang-tan

Cảm ơn nhiều ạ. Trong giới hạn Vật lí, em cũng chỉ quan tâm đến bản chất quang học của hiện tượng. Nhưng biết thêm về khí tượng học cũng rất tốt ạ

Bài này sai rồi, Moon Halo là trăng Tán mới đúng, Moon Corona là trăng quầng.
Đáng lẽ tác giả nên tìm hiểu về ý nghĩa của Tán và Quầng trong tiếng Việt trước khi giải thích theo vật lý

Từ điển tiếng Việt 1992

Quầng

vầng sáng tròn, nhiều màu sắc bao quanh các nguồn sáng, sinh ra do ánh sáng nhiễu xạ trên các hạt nhỏ cùng kích thước
quầng sáng phát ra từ đám mây phóng xạ
quầng của mặt trời hay mặt trăng, thường xuất hiện khi có đám mây mỏng bay qua, những hạt nước nhỏ của đám mây gây ra nhiễu xạ ánh sáng
trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa (tng)

Tán

Vòng sáng mờ nhạt nhiều màu sắc bao quanh mặt trời hay mặt trăng do sự khúc xạ và phản chiếu ánh sáng qua màn mây
trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa (tng)

Trăng Tán - (moon halo) cái vòng sáng to bao quanh mặt trăng báo hiệu mưa vì ánh sáng khúc xạ qua các tinh thể băng của Mây Ti, mà mây ti hình thành so sự nhiễu loạn của khí quyển sẽ có khả năng gây mưa cao