Diễn Đàn Vật Lý | Thư Viện Vật Lý

SGK Vật Lý 12 cơ bản (2009) trang 130 có viết:"khoảng cách từ O đến vân sáng thứ k là:
         xk = k(ld.D/a)     (k = 0; cộng trừ 1; cộng trừ 2; ....)    (25.1)
k gọi là bậc giao thoa."
Tôi cho rằng, cách diễn đạt vân thứ k trùng với vân bậc k là không chính xác vì:
- "thứ" được sử dụng trong phép đếm. Chẳng hạn, khi đếm số vân ở nửa dương trường giao thoa kể từ vân trung tâm (trường hợp hai khe đồng pha) thì vân trung tâm là vân sáng thứ nhất, rồi đến vân liền kề vân trung tâm là vân thứ hai, ... cứ như vậy cho đến hết.
- "bậc" thì các SGK đều sử dụng chung với ý nghĩa như SGK cơ bản đã nêu.
Vậy, không thể dùng chung hai thuật ngữ này được.
Tôi nghĩ vậy, có đúng không? Rất mong diễn đàn chỉ giáo!

  Chào thầy Giaovien.
  Nhung thấy ko có sự mâu thuẫn gì khi dùng chung hai thuật ngữ này cả. Khi đếm số vân trong 1/2 miền giao thoa, người ta vẫn đếm vân trung tâm là vân thứ 0 (bậc 0) chứ, để khái niệm bậc và thứ trùng nhau ý mà. Giả sử đếm tới vân thứ 9 thì kể cả vân trung tâm nữa là trong khoảng đó có 10 vân. (chỉ trừ khi ta đếm thủ công 1vân, 2 vân, ...thì vân trung tâm lúc ấy mới được gắn cho số 1 với ý nghĩa một vân).

  Giống như thước kẻ học sinh dùng ấy mà, vạch đầu tiên luôn phải là vạch số 0, tiếp đó đến số 1, số 2. Nếu mà đếm bắt đầu từ số 1 thì kết qủa thể nào cũng thừa 1mm, chưa kể sai số. Nhớ lại ngày trước đọc panme, trên duxích tròn nó chỉ có vạch mà không có số, Nhung đếm số vạch và thói quen "chia kẹo" nên đếm bắt đầu từ số 1. Kết qủa là bị luôn 1 điểm cho nhớ đời. :-P

   Các sách giáo trình trên ĐH đều dùng hai khái niệm "vân thứ k" hay "vân bậc k" với cùng một nghĩa và hoàn toàn không có gì mâu thuẫn ở đây cả Thầy ạ.

Rất cám ơn Hồng Nhung!
Điều tôi nêu ở đây là thói quen ngôn ngữ của mọi người về thuật ngữ "thứ": ví dụ trên một hàng quân có nhiều người xếp hàng, người đầu tiên được gọi là người thứ nhất, không ai gọi là người thứ "không"; một hàng cây bên đường, chúng ta muốn đếm có bao nhiêu cây cũng bắt đầu từ cây thứ nhất, không ai đếm cây "không" rồi mới đến cây thư nhất; ...
SGK hay giáo trình viết cho mọi người đọc cũng cần quan tâm tới tập quán ngôn ngữ. Còn nếu không như vậy, việc gì ta phải gọi là bậc nữa.

Nếu tôi nhớ không nhầm thì trong vật lý đại cương thứ và bậc có sự khác nhau đó

Trong công thức xác định vị trí vân sáng, k được chú thích là bậc của vân. Đối với vân sáng thì thứ tự của vân và bậc của vân trùng nhau, còn vân tối thì không. Do đó vân tối người ta chỉ dùng vân thứ mấy...

Vậy xin hỏi: cùng thuật ngữ "thứ", dùng ở vân sáng khác với dùng ở vân tối à?
Nếu giả sử điều này được chấp nhận thì có phải là gây phiền toái cho người dạy và người học không, có làm mất đi sự trong sáng của tiếng Việt không?
Vậy nên, tôi cho rằng, không thể dùng chung hai thuật ngữ thứ và bậc được. Chỉ nên gọi là bậc vân sáng thôi!
Mong các ý kiến của diễn đàn!

Kính mong mọi người đóng góp ý kiến.
Chả mấy chốc lại sắp hết kỳ I rồi. Sang kỳ II chúng ta phải đụng chạm với vấn đề này. Không thống nhất được ý kiến thì khó an khó nói nắm.

Để thống nhất ta phải dựa vào sách giáo khoa là chính:
  * Vân sáng : thứ = bậc = k.
  * Vân tối không có khái niệm bậc. d2-d1=(k+1/2)lamđa thì
            khi k>0 : thứ = k+1
            khi k<0 : thứ = lkl

Cũng có thể thống nhất như ý kiến thành viên lam9201. Thế nhưng với HS học theo SGK nâng cao chỉ nói đến bậc, không hề nói gì thứ của vân giao thoa thì bảo họ thống nhất thế nào nhỉ. Bản thân tôi đã nằm trong tình huống này: vừa dạy lớp NC, vừa dạy lớp cơ bản.
Giá mà các tác giả SGK hay Vụ THPT cho ý kiến thì khỏi thắc mắc.

Trong SGK thì thứ = bậc đối với vân sáng. Nhưng theo mình như vậy không chính xác. Theo bạn Nhung đếm thứ bắt đầu từ số 0, vậy vân tối thứ 0 ở đâu vậy bạn??????????????